Quá trình hình thành doanh nghiệp spin-off:
Theo Ndonzuan, Pirnay và Surlemont (2002), quá trình hình thành doanh nghiệp spin-off bao gồm 4 giai đoạn:
Giai đoạn 1: Tạo nên ý tưởng kinh doanh kết quả nghiên cứu: hình thành và đánh giá những ý tưởng kinh doanh của kết quả nghiên cứu khoa học từ khía cạnh khả năng thương mại hóa kết quả nghiên cứu.
Giai đoạn 2: Hình thành những dự án đầu tư dựa trên những ý tưởng kinh doanh: Xem xét những ý tưởng đó và chuyển ý tưởng có khả năng nhất thành các dự án đầu tư.
Giai đoạn 3: Thành lập doanh nghiệp khoa học từ những dự án đầu tư trên.
Giai đoạn 4: Tiếp tục hoàn thiện và khẳng định sự phát triển của doanh nghiệp bằng cách chứng minh được giá trị kinh tế do các doanh nghiệp thừa kế khoa học đó tạo ra.
Theo cách phân chia như trên, việc hình thành ý tưởng kinh doanh phải dựa trên cơ sở đã xác lập xong về SHTT. Bởi các ý tưởng kinh doanh sẽ vấp phải các cản trở về mặt pháp lý nếu công nghệ tạo ra chưa được bảo hộ và chưa được sự cho phép của tổ chức mẹ.
Quá trình hình thành doanh nghiệp spin- off thì trong luận văn của thạc sĩ: Dũng có đưa ra 4 giai đoạn để xây dựng và phát triển thành một doanh nghiệp spin- off đó là: : Giai đoạn tiền doanh nghiệp; Giai đoạn thành lập doanh nghiệp và đi vào hoạt động; Giai đoạn phát triển doanh nghiệp click vào đây =>Quá trình hình thành doanh nghiệp
Trên đây là quá trình hình thàn doanh nghiệp spin- off. Ta thấy rằng để hình thành doanh nghiệp spin- off phải dựa trên các ý tưởng kinh doanh. Đặc biệt là trong lĩnh vực nghiên cứu sáng chế và phát triển công nghệ.ví dụ như ở trường đại học/ viện nghiên cứu mà liên quan tới lĩnh vực môi trường, cơ khí, kỹ thuật như: đại học khoa học tự nhiên, đại học bách khoa hà nội, đại học mỏ địa chất, đại học dược hà nội…mô hình trên không thể hình thành trên các trường đại học thuộc lĩnh vực khoa học xã hội như: học viện báo chí, đại học khoa học xã hội và nhân văn hà nội…. bởi vì ta thấy rằng các trường như trên sẽ không đáp ứng được các yêu cầu tiêu chí như trên để hình thàn được doanh nghiệp spin-off.
Nguồn gốc hình thành doanh nghiệp spin- off:
Hình thành doanh nghiệp spin- off được dựa trên 3 khu vực: trường đại học, viện nghiên cứu, doanh nghiệp. Trong mỗi tổ chức luôn có các chức năng, nhiệm vụ riêng nên có các đặc thù riêng. Trong nghiên cứu trên tác giả tập trung nghiên cứu nguồn gốc hình thành doanh nghiệp spin- off trong trường đại học.
Trường đại học có chức năng chính là đào tạo, nghiên cứu và phục vụ xã hội. Hoạt động NC&TK vừa nhằm mục tiêu nâng cao chất lượng đào tạo vừa để phục vụ xã hội. Hạt nhân của hoạt động NC&TK là các nhóm nghiên cứu mạnh có tinh thần kinh thương nằm trong các trung tâm nghiên cứu và phòng thí nghiệm trọng điểm được đầu tư mạnh về nguồn lực. Đây chính là những tiền đề quan trọng, là “cú huých” cho việc hình thành doanh nghiệp spin-off dựa trên các kết quả NC&TK công nghệ cao và mới.
Điều kiện hình thành doanh nghiệp spin- off:
Có nhiều cách tiếp cận khác nhau về điều kiện hình thành doanh nghiệp spin- off trong trường đại học, tuy nhiên dựa vào các mục tiêu và phương tiện các yếu tố tác động tới trường đại học mà có các điều kiện khác nhau. Nhưng những yếu tố có vai trò quyết định theo tác giả đó là: nhu cầu thị trường, ý tưởng, Công nghệ có bản quyền, Đội ngũ nhà khoa học có tinh thần kinh thương, Vốn đầu tư, nhân lực. Ta có thể thấy rõ hơn qua sơ đồ click để xem => đk hình thành DN
Ta thấy rằng không phải tự nhiên mà mô hình doanh nghiệp spin- off lại được hình thành và phát triển đạt được hiệu quả cao đến vậy ở các nước phát triển. Tại sao các doanh nghiệp kiểu này lại được hình thành? Nó đem lại lợi ích gì cho doanh nghiệp, nhà nghiên cứu, người tiêu dùng, đất nước?
Theo thống kê được ta thấy rằng mỗi năm các doanh nghiệp spin- off trong trường đại học thường thu về hàng trăm triệu USD cho doanh nghiệp và trường đại học. Ví dụ: năm 2003, 44 công ty spin- off của đại học Alberta đã thu được 150 triệu USD đầu tư cá nhân so với khoảng 15 triệu USD ở khu vực công cộng…. điều kiện gì để hình thành doanh nghiệp spin- off trong trường đại học? điều đầu tiên theo tác giả đó là phải xuất phát từ nhu cầu của thị trường, bất kể một cái gì đó được tạo ra đều nhằm mục đích đáp ứng được các nhu cầu và phục vụ cho cuộc sống của con người. Bởi vậy mà từ nhu cầu thị trường ta mới có các ý tưởng: tạo ra cái mới, công nghệ hay sản phẩm mới phục vụ cho nhu cầu, mong muốn thị trường. Đương nhiên là có “cầu” thì phải có “cung”. Cung ở đây với vai trò là làm thỏa mãn các yêu cầu mong muốn của người tiêu dùng. Từ đó sẽ có các ý tưởng kinh doanh. Các ý tưởng đó sau khi được định hình thì sẽ được phát triển thành các dự án. Từ các dự án đó sẽ hình thành nên nhu cầu cần kết hợp giữa doanh nghiệp và trường đại học nhằm mục tiêu: trường đại học là nơi nghiên cứu ra các sản phẩm công nghệ mới còn doanh nghiệp đóng vai trò là nhà cung ứng và phân phối ra thị trường đến tay người tiêu dùng.
Bởi vậy công nghệ sau khi được ra đời thì phải được bảo hộ, nghĩa là công nghệ đó phải được bảo hộ có bản quyền. Tiếp theo là phải có nguồn vốn đầu tư lớn có thể từ: doanh nghiệp, trường đại học hoặc góp vốn từ hai phía. Điều quan trọng nhất trong điều kiện hình thành doanh nghiệp spin- off là phải có nguồn nhân lực chất lượng cao. Nguồn nhân lực chất lượng cao bao gồm: các nhà khoa học có tinh thần kinh thương, các nhà quản lý, các nhà nghiên cứu, nhân lực maketing, nhân lực sản xuất….
Nhìn chung để có thể hình thành được doanh nghiệp phải dựa trên nhiều điều kiện khác nhau. Tùy thuộc vào đặc điểm môi trường, địa lý, cơ cấu, chính sách ở mỗi nơi.
Đặc điểm doanh nghiệp spin- off trong trường đại học:
Sở hữu một bí quyết công nghệ cụ thể, có thể áp dụng vào quá trình đổi mới sản phẩm hoặc đổi mới một quá trình.
– Bí quyết công nghệ này có thể được doanh nghiệp thương mại hóa, với mục đích phục vụ nhu cầu của xã hội và mang lại lợi nhuận cho doanh nghiệp.
– doanh nghiệp Spin-off giúp cho các tổ chức này có thực tiễn trong nghiên cứu, phù hợp với chức năng của mình, gắn kết giữa đào tạo và nghiên cứu.
– Doanh nghiệp Spin-off trong trường đại học vẫn chưa tự tách ra khỏi cơ sở mẹ ( trường), chủ yếu vẫn phải dựa vào cơ sở hạn tầng của cơ sở mẹ, tranh thủ trang thiết bị, phòng thí nghiệm và mặt bằng hoạt động. Hoạt động R&D trong các doanh nghiệp Spin-off chủ yếu vẫn do cơ sở mẹ đặt hàng, cung cấp tài chính, tìm đối tác… Cho nên, khi thành công trong NCKH, cở sở mẹ vẫn là nơi sở hữu các kết quả này, chịu trách nhiệm khi chuyển giao, mua bán.
Các đặc điểm trên cho thấy quyền SHTT vẫn chưa được chú trọng trong đặc điểm của doanh nghiệp spin- off. Doanh nghiệp spin- off trong trường đại học nước ta chưa đủ mạnh để khẳng định vị thế riêng của mình. Như vậy thì quyền SHTT sẽ không được rõ ràng và bởi vậy mà lợi ích bị mâu thuẫn nhau và xảy ra các tranh chấp…
