Công cuộc cổ phần hóa doanh nghiệp nhà nước được bắt đầu thí điểm từ năm 1990 – 1991 và chính thức triển khai vào năm 1992 với chiến lược đặt ra là cơ bản hoàn thành vào năm 2020. Để bổ sung cho khung pháp lí cho quá trình chuyển đổi doanh nghiệp nhà nước sang công ty cổ phần, ngày 17/5/2021, Bộ Tài chính đã ban hành Thông tư số 32/2021/TT-BTC Hướng dẫn bán cổ phần lần đầu và quản lý, sử dụng tiền thu từ cổ phần hoá của doanh nghiệp nhà nước và công ty trách nhiệm hữu hạn một thành viên do doanh nghiệp nhà nước đầu tư 100% vốn điều lệ chuyển đổi thành công ty cổ phần.
Theo đó, Thông tư này hướng dẫn trình tự, thủ tục, phương thức bán cổ phần lần đầu và quản lý, sử dụng tiền thu từ cổ phần hóa; gắn đăng ký đấu giá cổ phần với đăng ký, lưu lý và đăng ký giao dịch cổ phần trúng đấu giá của các đối tượng thực hiện cổ phần hóa theo quy định tại Điều 2 Nghị định 126/2017/NĐ-CP; Điều 1 Nghị định 140/2020/NĐ-CP; Nghị định số 91/2015/NĐ và Nghị định số 32/2018/NĐ-CP.
Thông tư cũng hướng dẫn quyết toán, xử lý số dư Quỹ hỗ trợ sắp xếp doanh nghiệp tại các công ty mẹ của tập đoàn kinh tế, công ty mẹ của tổng công ty nhà nước, công ty mẹ trong tổ hợp công ty mẹ – công ty con tại thời điểm ngày 31/12/2017.
“Bán cổ phần lần đầu” được hiểu là việc các doanh nghiệp cổ phần hoá bán cổ phần theo các hình thức pháp luật quy định để chuyển đổi thành công ty cổ phần. Theo đó, Thông tư số 32/20201/TT-BTC có quy quy định 04 phương thức bán lần đầu của doanh nghiệp cổ phần hóa: (i) Phương thức bán đấu giá; (ii) Phương thức thỏa thuận trực tiếp; (iii) Phương thức bảo lãnh phát hành; (iv) Phương thức dựng sổ (Book – Building)
Căn cứ phương án cổ phần hóa được cơ quan có thẩm quyền phê duyệt, Ban chỉ đạo cổ phần hóa chỉ đạo doanh nghiệp cổ phần hóa triển khai phương án bán cổ phần lần đầu theo các phương thức đã được phê duyệt trong phương án cổ phần hóa.
Phương thức bán đấu giá được áp dụng trong trường hợp: bán đấu giá công khai ra công chúng, bao gồm cả số lượng cổ phần người lao động, tổ chức công đoàn trong doanh nghiệp từ chối mua và số cổ phần nhà đầu tư chiến lược không đăng ký mua hết số cổ phần chào bán theo phương án cổ phần hóa đã được phê duyệt; bán đấu giá cho nhà đầu tư chiến lược trong trường hợp có từ hai nhà đầu tư chiến lược đáp ứng tiêu chí lựa chọn thực hiện đăng ký mua cổ phần và tổng số cổ phần các nhà đầu tư chiến lược đăng ký mua lớn hơn số cổ phần dự kiến bán cho nhà đầu tư chiến lược theo phương án cổ phần hóa đã được phê duyệt.
Phương thức thỏa thuận trực tiếp được áp dụng trong trường hợp bán cho nhà đầu tư chiến lược trong trường hợp chỉ có một nhà đầu tư chiến lược đăng ký mua cổ phần; hoặc các nhà đầu tư chiến lược đăng ký mua cổ phần với số lượng bằng hoặc nhỏ hơn số lượng cổ phần dự kiến bán cho nhà đầu tư chiến lược theo phương án cổ phần hóa đã được phê duyệt; Bán cho các nhà đầu tư số cổ phần không bán hết theo quy định tại khoản 4 Điều 37 Nghị định số 126/2017/NĐ-CP, khoản 19 Điều 1 Nghị định số 140/2020/NĐ-CP; Bán cho người lao động và tổ chức công đoàn.
Phương thức bảo lãnh phát hành được áp dụng khi bán cổ phần lần đầu của doanh nghiệp cổ phần hóa.
Phương thức dựng sổ (Book-Building) thực hiện theo Thông tư số 21/2019/TT-BTC ngày 11/04/2019 của Bộ Tài chính hướng dẫn việc bán cổ phần lần đầu và chuyển nhượng vốn nhà nước theo phương thức dựng sổ và các văn bản sửa đổi, bổ sung, thay thế (nếu có).
Trong thời hạn bốn tháng kể từ ngày phương án cổ phần hóa được phê duyệt, doanh nghiệp cổ phần hóa phải hoàn thành việc bán cổ phần theo các phương thức đã được phê duyệt. Trường hợp điều chỉnh phương án cổ phần hóa thì thời hạn doanh nghiệp cổ phần hóa phải hoàn thành việc bán cổ phần được tính từ ngày quyết định điều chỉnh phương án cổ phần hóa được cơ quan có thẩm quyền phê duyệt.
Thông tư này có hiệu lực thi hành kể từ ngày 01/7/2021.
