Công ty cổ phần Tập đoàn Bia Sài Gòn Việt Nam (trụ sở TPHCM) hợp tác với cơ sở sản xuất bia Biva để sản xuất bia mang nhãn hiệu Bia “Sai Gon Viet Nam” có kiểu dáng, nhãn hiệu sản phẩm có khả năng gây nhầm lẫn về nguồn gốc hàng hóa đối với nhãn hiệu Bia Sài Gòn đã được bảo hộ, thuộc sở hữu của Tổng công ty cổ phần bia – rượu – nước giải khát Sài Gòn (Sabeco).
Theo điều tra, đến tháng 6-2020, cơ sở BiVa đã sản xuất và bán cho Công ty cổ phần tập đoàn bia Sài Gòn Việt Nam 4.200 thùng bia nhãn hiệu “Sai Gon Viet Nam”, thu về hơn 365 triệu đồng. Công ty cổ phần tập đoàn bia Sài Gòn Việt Nam đã bán 3.300 thùng bia cho khách hàng, thu về hơn 578 triệu đồng, số còn lại được làm quà tặng để quảng bá. Ngày 23-6, cơ sở BiVa giao thêm cho Công ty cổ phần tập đoàn bia Sài Gòn Việt Nam 4.712 thùng bia “Sai Gon Viet Nam” thành phẩm thì bị lực lượng chức năng kiểm tra, thu giữ vì có dấu hiệu “xâm phạm quyền sở hữu công nghiệp”.
Do đó, tháng 9-2020, Cơ quan cảnh sát điều tra Công an tỉnh Bà Rịa – Vũng Tàu đã khởi tố bị can đối với pháp nhân là Công ty cổ phần tập đoàn bia Sài Gòn Việt Nam về tội xâm phạm quyền sở hữu công nghiệp. Đây là một trong số rất ít vụ án trong cả nước bị khởi tố điều tra về tội danh này và xử lý HÌNH SỰ pháp nhân xâm phạm nhãn hiệu trên cả nước.
Khoản 4 Điều 4 Luật sở hữu trí tuệ năm 2005 (được sửa đổi, bổ sung năm 2009) quy định: “Quyền sở hữu công nghiệp là quyền của tổ chức, cá nhân đối với sáng chế, kiểu dáng công nghiệp, thiết kế bố trí mạch tích hợp bán dẫn, nhãn hiệu, tên thương mại, chỉ dẫn địa lý, bí mật kinh doanh do mình sáng tạo ra hoặc sở hữu và quyền chống cạnh tranh không lành mạnh”.
Bia SAIGON của Sabeco là một trong những thương hiệu bia của Việt Nam với 145 năm hình thành và phát triển, và đã được người tiêu dùng trên khắp mọi miền đất nước biết đến. Căn cứ Khoản 20 Điều 4 Luật sở hữu trí tuệ năm 2005 (được sửa đổi, bổ sung năm 2009) thì “Nhãn hiệu nổi tiếng là nhãn hiệu được người tiêu dùng biết đến rộng rãi trên toàn lãnh thổ Việt Nam”. Theo quy định tại Khoản 1 Điều 129 Luật sở hữu trí tuệ năm 2005, nếu không được sự cho phép của chủ sở hữu nhãn hiệu thì không được thực hiện hành vi “Sử dụng dấu hiệu trùng hoặc tương tự với nhãn hiệu nổi tiếng hoặc dấu hiệu dưới dạng dịch nghĩa, phiên âm từ nhãn hiệu nổi tiếng cho hàng hoá, dịch vụ bất kỳ, kể cả hàng hoá, dịch vụ không trùng, không tương tự và không liên quan tới hàng hoá, dịch vụ thuộc danh mục hàng hoá, dịch vụ mang nhãn hiệu nổi tiếng, nếu việc sử dụng có khả năng gây nhầm lẫn về nguồn gốc hàng hoá hoặc gây ấn tượng sai lệch về mối quan hệ giữa người sử dụng dấu hiệu đó với chủ sở hữu nhãn hiệu nổi tiếng”. Do đó, trong trường hợp này, hành vi sản xuất bia “Sai Gon Viet Nam” có sử dụng từ ngữ, màu sắc, hình ảnh logo trùng với nhãn hiệu được bảo hộ của Công ty cổ phần Tập đoàn Bia Sài Gòn Việt Nam là hành vi xâm phạm quyền đối với nhãn hiệu, cụ thể là nhãn hiệu nổi tiếng.
Với việc phát hiện hơn 4700 thùng bia thành phẩm, hành vi của Công ty cổ phần Tập đoàn Bia Sài Gòn Việt Nam đã đủ yếu tố cấu thành Tội xâm phạm quyền sở hữu công nghiệp được quy định tại Điều 226 Bộ luật hình sự năm 2015 (được sửa đổi, bổ sung năm 2017). Khoản 2 Điều 226 BLHS năm 2015 quy định phạm tội thuộc một trong các trường hợp sau đây, thì bị phạt tiền từ 500.000.000 đồng đến 1.000.000.000 đồng hoặc phạt tù từ 06 tháng đến 03 năm:
a) Có tổ chức;
b) Phạm tội 02 lần trở lên;
c) Thu lợi bất chính 300.000.000 đồng trở lên;
d) Gây thiệt hại cho chủ sở hữu nhãn hiệu hoặc chỉ dẫn địa lý 500.000.000 đồng trở lên;
đ) Hàng hóa vi phạm trị giá 500.000.000 đồng trở lên.
Tuy nhiên, do Công ty cổ phần Tập đoàn Bia Sài Gòn Việt Nam là pháp nhân nên sẽ bị xử phạt theo quy định tại Điểm b, Khoản 4 Điều 226 Bộ luật hình sự 2015, sửa đổi bổ sung 2017. Cụ thể như sau:
“ […]4. Pháp nhân thương mại phạm tội quy định tại Điều này, thì bị phạt như sau:
“a) Thực hiện hành vi quy định tại khoản 1 Điều này với quy mô thương mại hoặc thu lợi bất chính từ 200.000.000 đồng đến dưới 300.000.000 đồng hoặc gây thiệt hại cho chủ sở hữu nhãn hiệu hoặc chỉ dẫn địa lý từ 300.000.000 đồng đến dưới 500.000.000 đồng hoặc hàng hóa vi phạm trị giá từ 300.000.000 đồng đến dưới 500.000.000 đồng; […]thì bị phạt tiền từ 500.000.000 đồng đến 2.000.000.000 đồng;”.
b) Phạm tội thuộc trường hợp quy định tại khoản 2 Điều này, thì bị phạt tiền từ 2.000.000.000 đồng đến 5.000.000.000 đồng hoặc đình chỉ hoạt động có thời hạn từ 06 tháng đến 02 năm;
c) Pháp nhân thương mại còn có thể bị phạt tiền từ 100.000.000 đồng đến 500.000.000 đồng, cấm kinh doanh, cấm hoạt động trong một số lĩnh vực nhất định hoặc cấm huy động vốn từ 01 năm đến 03 năm.”
Như vậy, căn cứ theo quy định trên, Công ty cổ phần Tập đoàn Bia Sài Gòn Việt Nam sẽ có thể bị phạt tiền từ 2.000.000.000 đồng đến 5.000.000.000 đồng hoặc đình chỉ hoạt động có thời hạn từ 06 tháng đến 02 năm. Ngoài ra, Công ty này còn có thể bị phạt tiền từ 100.000.000 đồng đến 500.000.000 đồng, cấm kinh doanh, cấm hoạt động trong một số lĩnh vực nhất định hoặc cấm huy động vốn từ 01 năm đến 03 năm. Vụ án này chính là bài học cho những pháp nhân đã hoặc đang có ý định xâm phạm quyền sở hữu công nghiệp vì theo quy định của pháp luật hiện hành trong lĩnh vực sở hữu trí tuệ pháp nhân không chỉ dừng lại ở việc chịu trách nhiệm xử lý vi phạm hành
chính mà còn có thể phải chịu trách nhiệm hình sự nếu có hành vi xâm phạm quyền sở hữu công nghiệp.
