Trong thực tế, cũng có trường hợp ngoại tình đã bị xử lý hình sự về hành vi này nhưng điều này là rất hiếm, vì các chứng cứ chứng minh về hành vi bị xem là “chung sống như vợ chồng với người khác” là rất khó.
Chung sống như vợ chồng được hiểu là việc người đang có vợ, có chồng chung sống với người khác hoặc người chưa có vợ, chưa có chồng mà lại chung sống với người mà mình biết rõ là đang có chồng, có vợ một cách công khai hoặc không công khai nhưng cùng sinh hoạt chung như một gia đình.
Việc chung sống như vợ chồng thường được chứng minh bằng việc có con chung, được hàng xóm và xã hội xung quanh coi như vợ chồng, có tài sản chung đã được gia đình cơ quan, đoàn thể giáo dục mà vẫn tiếp tục duy trì quan hệ đó.
Mặt khác, trong lịch sử đã từng tồn tại chế độ song hôn. Ở miền Nam từ chế độ cũ trước đây, hoặc ở miền Bắc thì có quy định những người tập kết từ miền Nam ra Bắc, dù đã có vợ hoặc chồng ở quê nhà nhưng vẫn được kết hôn lần nữa do không biết được bao giờ mới thống nhất được đất nước. Các mối quan hệ song hôn này vẫn còn tồn tại đến ngày nay, phát sinh nhiều hệ lụy về tài sản chung trong thời kỳ hôn nhân hoặc các quyền về thừa kế, hoặc các quyền và nghĩa vụ của vợ, chồng với nhau… Tuy nhiên, những tồn tại mang tính lịch sử này vẫn được luật pháp công nhận mà không phải chịu trách nhiệm hình sự về hành vi vi phạm chế độ một vợ, một chồng.
Theo Điều 147 BLHS hiện hành thì tội vi phạm chế độ một vợ, một chồng, trừ trường hợp đã bị xử phạt hành chính về hành vi này, là phải có hậu quả nghiêm trọng. Nhưng mặt hạn chế của điều luật này là chưa có quy định cụ thể thế nào là hậu quả nghiêm trọng, do đó điều luật này gần như mất tính khả thi suốt một thời gian dài.
Khắc phục khiếm khuyết này, Điều 182 BLHS năm 2015 quy định về tội vi phạm chế độ một vợ, một chồng đã quy định rõ hơn về hậu quả, cụ thể là: “Làm cho quan hệ hôn nhân của một hoặc hai bên dẫn đến ly hôn” thì bị phạt cảnh cáo, phạt cải tạo không giam giữ đến 01 năm hoặc phạt tù từ 03 tháng đến 01 năm.
Ngoài ra, tại khoản 2 của điều luật này cũng quy định tình tiết tăng nặng định khung hình phạt, cụ thể là: “Làm cho vợ, chồng hoặc con của một trong hai bên tự sát” thì bị phạt tù từ 06 tháng đến 03 năm.
