ANTĐ – Âm thầm và hiệu quả, thời gian gần đây loại hình dịch vụ taxi thông qua các phần mềm trên điện thoại di động như Grab Taxi hay Uber đã thu hút nhiều người sử dụng. Phần lớn người sử dụng dịch vụ này tỏ ra khá hài lòng khi được phục vụ với chất lượng cao, giá rẻ… Tuy nhiên, bên cạnh sự tiện dụng, vẫn còn nhiều câu hỏi bỏ ngỏ từ loại hình kinh doanh mới mẻ này.
Taxi truyền thống giá rẻ
Về cơ bản Grab Taxi và Uber đều là những phần mềm được cài đặt trên điện thoại di động có kết nối Internet nhằm giúp lái xe và khách hàng tương tác với nhau. Tại Hà Nội, nếu như Grab Taxi được các lái xe taxi sử dụng công khai thì Uber lại có phần lặng lẽ hơn.
Chỉ với vài thao tác đơn giản tải phần mềm Grab Taxi từ Internet, trong vài phút chúng tôi đã tạo xong một tài khoản với thông tin cá nhân là địa chỉ mail và số điện thoại. Bật chức năng định vị và khởi động phần mềm, ngay lập tức điện thoại hiện lên một mã số khuyến mại và thông báo con số 120 lái xe taxi đang ở gần khu vực chúng tôi. Sau khi nhập mã số khuyến mại, khai báo điểm đến và xác nhận đặt xe, phần mềm Grab Taxi báo cho chúng tôi biết biển số, tên tuổi lái xe và số tiền cước tạm tính mà hành khách sẽ phải chi trả. Và chỉ 3 phút sau, chiếc taxi có gắn logo của hãng Morning đúng như thông báo đã tới điểm đón khách. Anh L.V.H – người lái chiếc taxi cho biết, hầu hết các lái xe taxi hiện nay đều sử dụng phần mềm này. “Trước đây, mỗi khi có khách gọi, các hãng taxi thường đọc địa chỉ lên bộ đàm dẫn tới tình trạng có tới 3-4 xe cùng lao đến đón 1 khách, nay với việc sử dụng Grab Taxi, hiện tượng đó đã không còn. Mỗi khi có khách đặt xe thì tất cả các lái xe quanh khu vực đó đều nhận được thông báo. Và lái xe nào bấm xác nhận đón khách đầu tiên thì sẽ được quyền chạy cuốc xe đó. Mặt khác, số tiền khách hàng phải trả khi sử dụng phần mềm Grab Taxi luôn thấp hơn từ 15.000 – 30.000 đồng so với gọi taxi theo cách thông thường, tùy theo mã khuyến mại mà khách nhận được. Như vậy đôi bên cùng có lợi” – anh H nói.
Chặng đường từ phố Chương Dương tới Đê La Thành chúng tôi phải thanh toán theo đồng hồ tính cước trên xe là 84.000 đồng. Nhưng với mã khuyến mại được hưởng từ nhà cung cấp dịch vụ tương đương 20.000 đồng, nên chúng tôi chỉ phải trả 64.000 đồng. Như vậy có nghĩa là Grab Taxi lấy tiền của lái xe để khuyến mại cho khách? – chúng tôi hỏi anh H. Anh lắc đầu: “Không, số tiền khuyến mại họ sẽ hoàn lại cho chúng tôi vào tài khoản cá nhân khi tôi yêu cầu thanh toán. Những lái xe nào không có tài khoản thì có thể tới văn phòng của Grab Taxi để lấy tiền mặt. Còn việc Grab Taxi lấy tiền ở đâu để bù lỗ cho khoản chi đó thì… tôi chịu”.
Cũng theo anh H, dù không quảng cáo công khai, nhưng số lượng khách và lái xe taxi sử dụng phần mềm Grab Taxi là rất lớn. Trước đây anh H vẫn sử dụng bộ đàm của hãng để đón khách, nhưng từ ngày dùng phần mềm Grab Taxi, anh gác luôn máy cho đỡ nhức đầu. “Nhận khách qua Grab Taxi rất tiện, vừa chính xác, ít bị hủy chuyến lại được quyền chọn lựa tùy theo nhu cầu của mình. Theo tôi được biết, ngoài Taxi T.N và Taxi C.P cấm lái xe sử dụng phần mềm Grab thì hầu hết cánh lái taxi đều cài đặt phần mềm này”.
Nếu như Grab Taxi chỉ nhắm tới những người thường xuyên sử dụng taxi truyền thống thì Uber lại mang đến cho khách hàng cảm giác được sử dụng xe riêng với giá cước… giật mình. Điều khó khăn duy nhất khi chúng tôi thử sử dụng loại hình taxi “xịn” này là nhà cung cấp yêu cầu phải nhập mã số thẻ thanh toán quốc tế (thẻ VISA) trong phần khai báo thông tin cá nhân. Hiện nay Uber cung cấp 2 loại hình dịch vụ vận chuyển là Uber X với giá cước 5.000đồng/km (vận chuyển bằng xe bình dân) và Uber Black với giá cước 9.600đồng/km (vận chuyển bằng xe hạng sang). Cũng thao tác tương tự như Grab, chúng tôi chọn loại hình Uber X cho chặng đường từ cuối phố Lý Thường Kiệt tới Linh Đàm. Sau khi xác nhận đặt xe, một chiếc Hyundai i10 BKS: 30A-543.XX mới cứng có mặt đón chúng tôi trong vòng 10 phút.
Lái xe N.Q đón chúng tôi cho biết, Uber X là loại hình xe giá rẻ mới được tung ra khoảng 10 ngày nay. Chỉ có xe của các công ty kinh doanh du lịch và có giấy phép kinh doanh vận tải hành khách mới được Uber cho phép tham gia. Anh N.Q nói: “Tôi là lái xe của Công ty du lịch H.P. Công ty tôi có 5 xe và cũng mới tham gia vào loại dịch vụ vận tải Uber. Khác với các hãng taxi, lái xe Uber như tôi chỉ là lái xe thuê hưởng lương cố định là 7 triệu đồng/tháng. Đây là mức lương thỏa thuận giữa lái xe và công ty du lịch, lái xe chạy nhiều hay chạy ít đều như vậy. Còn tiền cước khách thanh toán thì Uber sẽ trừ thẳng vào thẻ tín dụng của họ chứ chúng tôi không được hưởng. Sau đó, Uber thanh toán chi phí như thế nào với công ty thì… tôi cũng chịu”.
Đúng như anh N.Q nói, khi xuống xe, phần mềm Uber thông báo chặng đường của chúng tôi hết 43.000 đồng. Số tiền này sau đó được trừ thẳng vào thẻ tín dụng của chúng tôi mà không cần phải thanh toán bằng tiền mặt với lái xe. Nếu so với mức cước 8.000đồng/km của các hãng taxi thông thường thì mức giá của Uber có tính cạnh tranh rất lớn. Ở chặng lượt về, chúng tôi chọn loại hình Uber Black. Sau khi xác nhận gọi xe, trên màn hình hiện lên thông báo một chiếc Mercedes E-Class BKS: 30N-39XX sẽ đón tôi trong vòng 5 phút. Anh H.C lái xe cho biết, hiện anh hưởng lương 6 triệu đồng/tháng để lái xe cho Công ty TNHH M.L. “Con “Mẹc” này công ty tôi đã “chạy Uber” mấy tháng nay. Điều kiện là xe phải hoạt động 20h/ngày, Uber sẽ lấy tiền thanh toán của khách hàng với mức cước 9.600đồng/km và cuối tháng trả cho công ty tôi số tiền 60 triệu đồng. Lỗ lãi họ tự chịu, còn tôi chỉ hưởng lương cố định nên không biết gì thêm” – anh H.C nói.
Cũng theo anh H.C, vì mức thời gian khai thác xe mà Uber yêu cầu lên đến 20h/ngày nên xe hiện phải sử dụng 2 lái xe. Mỗi lái xe chạy 10h/ngày. Lái xe Uber lương thấp hơn lái xe taxi truyền thống, nhưng bù lại họ không vất vả bởi Uber hiện nay chỉ cho phép xe hoạt động trong 5 quận nội thành. “Với mức cước hiện nay chỉ nhỉnh hơn taxi truyền thống một chút, nhưng khách hàng lại được sử dụng xe sang như Toyota Camry, Kia Optima hay Mercedes thì Uber Black thường xuyên “cháy” xe là điều dễ hiểu” – anh H.C khẳng định. Chặng lượt về của chúng tôi màn hình định vị Uber hiện lên con số 108.000 đồng, không quá đắt cho việc đi taxi bằng Mercedes E-class. Nếu Uber hoạt động danh chính ngôn thuận, lần sau tôi vẫn sẽ chọn xe của họ.
Uber, Grab Taxi thực chất là một phần mềm ứng dụng trên điện thoại thông minh để kết nối người có nhu cầu đi lại bằng ô tô và những người có phương tiện. Bản chất Uber, Grab Taxi không cung cấp dịch vụ vận tải mà họ chỉ tạo ra nền tảng để bên cung cấp dịch vụ và bên sử dụng dịch vụ gặp nhau, tương tự với hình thức người dân đặt khách sạn qua một phần mềm có sẵn.
Theo các quy định hiện hành, người kinh doanh dịch vụ vận tải phải đáp ứng yêu cầu: Mua bảo hiểm trách nhiệm dân sự, bảo hiểm cho hành khách, tuân thủ quy định của Luật Giao thông đường bộ, có giấy phép kinh doanh, phải thực hiện đăng kiểm định kỳ theo quy định… Do vậy, khi xảy ra tai nạn không do lỗi của người sử dụng dịch vụ, chủ xe phải chịu trách nhiệm bồi thường toàn bộ theo quy định của Bộ luật dân sự. Nếu hành vi của họ đủ dấu hiệu cấu thành tội phạm thì có thể bị truy cứu trách nhiệm hình sự.
Theo điều 67 Luật Giao thông đường bộ, kinh doanh dịch vụ taxi là ngành nghề kinh doanh có điều kiện, tổ chức và cá nhân kinh doanh phải đáp ứng những điều kiện nhất định như: Đăng ký kinh doanh vận tải bằng xe ô tô theo quy định của pháp luật; Bảo đảm số lượng, chất lượng và niên hạn sử dụng của phương tiện phù hợp với hình thức kinh doanh; phương tiện kinh doanh vận tải phải gắn thiết bị giám sát hành trình của xe theo quy định của Chính phủ; Bảo đảm số lượng lái xe, nhân viên phục vụ trên xe phù hợp với phương án kinh doanh và phải có hợp đồng lao động bằng văn bản; nhân viên phục vụ trên xe phải được tập huấn nghiệp vụ kinh doanh vận tải, an toàn giao thông…
Như vậy, theo quy định này, muốn cung cấp dịch vụ giao thông đường bộ (cụ thể là dịch vụ taxi), Uber và Grab Taxi chỉ được ký hợp đồng cung cấp dịch vụ với các doanh nghiệp kinh doanh vận tải có đủ điều kiện kinh doanh nêu trên. Thực tế họ cũng đang liên kết đối với một số đơn vị, doanh nghiệp vận tải về du lịch. Còn trong trường hợp nếu Uber hay Grab Taxi chỉ liên hệ với các chủ xe đơn lẻ, chỉ có phương tiện, giấy phép lái xe nhưng không được phép kinh doanh dịch vụ vận tải hành khách thì chủ hãng đương nhiên vi phạm nên sẽ bị xử phạt theo quy định.
Ngoài ra, chỉ có người đăng ký kinh doanh vận tải mới có quyền định giá, thu tiền của khách hàng, chịu thuế và chất lượng dịch vụ. Nếu Uber hay Grab Taxi tự định giá cước, thu tiền của hành khách đi xe là không phù hợp. Thời gian qua, Uber, Grab Taxi phát triển nhanh, được nhiều khách hàng lựa chọn do có nhiều tiện ích như giá rẻ, chất lượng dịch vụ tốt… Do vậy, để tạo điều kiện thuận lợi cho người dân và Nhà nước có thể thu thuế từ hoạt động kinh doanh này, các cơ quan hữu quan cần sớm nghiên cứu, học tập kinh nghiệm từ một số nước để ban hành quy định quản lý hình thức kinh doanh mới này cho kịp thời, phù hợp.
