Khái niệm
Tranh chấp tên miền là tranh chấp phát sinh trong quan hệ dân sự hoặc hoạt động thương mại có liên quan đến quyền và lợi ích hợp pháp của cơ quan, tổ chức, cá nhân trong việc sử dụng tên miền. (Điều 3.7 Thông tư số 10/2008/TT-BTTTT của Bộ Thông tin và Truyền thông)
Tranh chấp tên miền này xảy ra trong trường hợp một chủ thể tiến hành đăng ký tên miền và phát hiện thấy tên miền này đã được sử dụng bởi một chủ thể khác, làm ảnh hưởng đến quyền và lợi ích hợp pháp của mình.
Các tranh chấp liên quan đến tên miền
Tranh chấp liên quan đến nhãn hiệu (tên gọi) hàng hóa, dịch vụ:
Định nghĩa
Tranh chấp liên quan đến nhãn hiệu (tên gọi) hàng hóa, dịch vụ là tranh chấp xảy ra giữa chủ sở hữu nhãn hiệu hàng hóa, dịch vụ đang được bảo hộ với chủ sở hữu tên miền mà chủ sở hữu nhãn hiệu cho rằng tên miền đó trùng hoặc tương tự đến mức gây nhầm lẫn với nhãn hiệu của mình, làm ảnh hưởng đến quyền và lợi ích hợp pháp của mình.
Các vụ tranh chấp điển hình
Tại Việt Nam trong thời gian qua, các tranh chấp tên miền liên quan tới nhãn hiệu hàng hóa là tranh chấp phổ biến.
Tranh chấp liên quan đến tên miền ebay.com.vn
– Tên miền tranh chấp: ebay.com.vn
– Người khiếu kiện: Công ty eBbay Inc có trụ sở tại số 2145 Hamilton Avenue San Jose Hoa Kỳ (gọi tắt là eBay – một Công ty chuyên kinh doanh về dịch vụ đấu giá qua mạng và thương mại điện tử, hiện là chủ nhãn hiệu hàng hóa “EBAY” được đăng ký bảo hộ tại Việt Nam).
– Người bị khiếu kiện: Công ty TNHH Mộc Mỹ có địa chỉ tại Thành phố Hồ Chí Minh – chủ thể đăng ký, sử dụng tên miền ebay.com.vn
Vụ việc tranh chấp tên miền ebay.com.vn giữa hai Công ty trên đã kéo dài trong suốt mấy năm vừa qua mà chưa có hồi kết.
Đầu năm 2005, sau khi phát hiện ra tên miền ebay.com.vn đã được đăng ký bởi Công ty TNHH Mộc Mỹ, Công ty eBay đã ủy quyền cho Công ty Sở hữu trí tuệ D&N làm đại diện pháp lý nộp đơn khiếu nại lên Trung tâm Internet Việt Nam (VNNIC) đề nghị thu hồi tên miền ebay.com.vn và cấp phát lại cho eBay Hoa Kỳ.
Theo như đơn trình bày, eBay cho rằng:
– Cái tên “eBay” đã rất nổi tiếng trên toàn thế giới, trong đó có Việt Nam:
+ Hoạt động từ năm 1995, eBay bắt đầu như một nơi giao dịch các mặt hàng sưu tầm và khó kiếm. Từ đó, eBay đã phát triển thành một ngôi chợ nơi mọi người có thể tìm thấy bất cứ mặt hàng nào từ điện thoại di động và đĩa DVD cho đến quần áo, đồ sưu tầm và xe hơi (thông tin cung cấp trên Website www.eBay.vn).
+ eBay đã hiện diện tại 33 thị trường lớn trên thế giới;
+ Tính đến thời điểm ngày 30/9/2006, có hơn 212 triệu người trong đó có hơn 32.000 người từ Việt Nam đăng ký sử dụng dịch vụ của eBay và theo dữ liệu của Trung tâm Dữ liệu Quốc tế và kết quả cuộc điều tra vào tháng 4/2005 của Trung tâm Census Hoa Kỳ, nếu eBay là một quốc gia thì dân số của nó (người đăng ký sử dụng dịch vụ) sẽ đứng hàng thứ 5 trên thế giới, chỉ sau dân số của Trung Quốc, Ấn Độ, Hoa Kỳ và In-đô-nê-xi-a, đồng thời vẫn tiếp tục tăng thêm hàng ngày;
+ Trong 1 giây, trị giá hàng hóa và dịch vụ được buôn bán qua trang Web www.eBay.com là 1.500 đô la Mỹ; Mỗi ngày, gần 6 triệu mặt hàng thuộc trên 50.000 chủng loại hàng hóa được giới thiệu trên mạng eBay.
– Nhãn hiệu “eBay” được đăng ký trên toàn thế giới, trong đó tại Việt Nam, nhãn hiệu này được đăng ký từ ngày 01/02/2002.
Trên khắp thế giới, eBay đã đăng ký trên 2.500 tên miền mà có chứa cụm từ “eBay”, trong đó có 7 tên miền đăng ký tại Việt Nam nhưng một điều rất đáng tiếc là trong số đó không có tên miền ebay.com.vn mặc dù nhãn hiệu hàng hóa “eBay” đã được lưu ý đăng ký từ năm 2002. Chính vì sơ suất này mà khi triển khai cung cấp dịch vụ tại Việt Nam, eBay đã gặp rất nhiều khó khăn. Mặc dù Công ty này đã đăng ký và triển khai cung cấp dịch vụ mua bán trực tuyến qua tên miền ebay.vn từ ngày 01/6/2006 để qua đó kết nối người dùng Việt Nam với thị trường trực tuyến toàn cầu của eBay nhưng tên miền ebay.vn vẫn không thể bao trùm được các lợi thế của tên miền ebay.com.vn (dưới đuôi .COM.VN được dành cho các tổ chức, cá nhân hoạt động thương mại tại Việt Nam). Chính vì lý do đó mà eBay, thông qua các đại diện pháp lý tại Việt Nam đã phải nộp đơn theo đuổi vụ việc trong nhiều năm qua để nhằm giành lại quyền sử dụng tên miền này.
Đại diện của eBay lập luận Công ty TNHH Mộc Mỹ đã gắn nhãn hiệu EBAY của Công ty eBay Hoa Kỳ lên phương tiện cung cấp dịch vụ đấu giá qua mạng mà Công ty TNHH Mộc Mỹ đang cung cấp và hành vi này là vi phạm quyền sở hữu công nghiệp đối với nhãn hiệu hàng hóa của chủ nhãn hiệu – Công ty eBay Hoa Kỳ. Tuy nhiên theo Quy định về quản lý và sử dụng tài nguyên Internet tại thời điểm eBay nộp đơn,
Trung tâm Internet Việt Nam chỉ có thẩm quyền giải quyết các khiếu nại hành chính về quy trình tiếp nhận hồ sơ đăng ký tên miền theo quy tắc đăng ký trước được xét cấp trước cũng như các khiếu nại trong quá trình thu nộp phí duy trì tên miền. Đối với các khiếu nại có liên quan đến việc giải quyết tranh chấp tên miền giữa các bên, Trung tâm Internet Việt Nam chỉ có nghĩa vụ tạo điều kiện thuận lợi để các bên tự thỏa thuận giải quyết tranh chấp. Theo đó, VNNIC đã cung cấp thông tin liên hệ và yêu cầu eBay tự thỏa thuận giải quyết tranh chấp với Công ty TNHH Mộc Mỹ nhưng việc liên hệ thỏa thuận của các bên đã không thành.
Trong thời gian này, Công ty TNHH Mộc Mỹ đã đổi tên thành Công ty TNHH Thương mại và Dịch vụ À Lô triển khai các dịch vụ thiết kế trang Web, cung cấp và lưu trữ thông tin trên mạng. Tên miền EBAY.COM.VN lúc này cũng đã được trỏ về cùng giao diện Web với tên miền www.alo.com.vn.
Đầu năm 2007, eBay tiếp tục ủy quyền cho đại diện pháp lý mới là Công ty Luật Russin & Vecchi nộp đơn khiếu nại lần 2 lên Trung tâm Internet Việt Nam đề nghị hủy bỏ hiệu lực đăng ký tên miền “ebay.com.vn” của Công ty TNHH Mộc Mỹ và xin cấp tên miền này cho eBay. Đại diện của eBay lập luận: Việc Công ty Mộc Mỹ (tên mới Công ty TNHH Thương mại và Dịch vụ À Lô) đăng ký và sử dụng tên miền ebay.com.vn là hành vi cạnh tranh không lành mạnh theo quy định của Luật Sở hữu trí tuệ.
Tuy nhiên, theo thông lệ quốc tế cũng như quy định trong Luật Sở hữu trí tuệ của Việt Nam, tên miền không thuộc phạm vi điều chỉnh của Luật Sở hữu trí tuệ. Việc giải quyết các tranh chấp lúc này thuộc lĩnh vực tranh chấp về đăng ký, sử dụng tên miền quốc gia Việt Nam “.vn” và phải tuân thủ theo các quy định của Luật Công nghệ thông tin với các hình thức giải quyết cụ thể bao gồm: 1/ Thông qua thương lượng, hòa giải; 2/ Thông qua trọng tài; 3/ Khởi kiện tại tòa án.
Do việc thương lượng, hòa giải đã không thành, nên hình thức thông qua trọng tài cũng khó thực hiện cho eBay vì muốn đem vụ việc ra giải quyết tại cơ quan trọng tài thì cần phải có sự chấp thuận của cả hai bên, cùng thống nhất sẽ giải quyết vụ việc thông qua con đường trọng tài. Vậy xem ra eBay chỉ còn một cách duy nhất là đem vụ việc ra khởi kiện tại tòa án và vụ việc hiện vẫn chưa đến hồi kết.
Tháng 9/2007, eBay thông qua đại diện pháp lý mới là Công ty BateyBurn đồng thời cử Giám đốc phụ trách eBay Đông Nam Á trực tiếp thu thập thông tin để tiếp tục theo đuổi vụ việc và chuẩn bị các thủ tục khiếu kiện cần thiết. Điều này có thể thấy rằng eBay đã mất rất nhiều công sức, thời gian cũng như tiền bạc để theo đuổi vụ việc mà vẫn chưa biết kết quả phán quyết cuối cùng của tòa án ra sao.
Tranh chấp liên quan đến tên miền ibm.com.vn
– Tên miền tranh chấp: ibm.com.vn
– Người khiếu kiện: International Business Machines Corporation có địa chỉ Old Orochard Road, Armonk, New York, Hoa Kỳ.
– Người bị khiếu kiện: ông Lý Gia Khang, địa chỉ tại 593 Vạn Cân, Thủ Đức, TP.Hồ Chí Minh.
Sau khi tiếp nhận đơn xin cấp phát tên miền ibm.com.vn của ông Lý Gia Khang vào ngày 25/8/2003, theo VNNIC, IBM là một nhãn hiệu thương mại nổi tiếng của International Business Machines Corporation (viết tắt là Công ty IBM) – một công ty đa quốc gia lâu đời có uy tín và danh tiếng với các sản phẩm và dịch vụ tin học mang nhãn hiệu và thương hiệu IBM nổi tiếng trên toàn thế giới nên VNNIC đã đưa vào mục Danh sách các tên miền có khả năng tranh chấp. Nhằm tạo điều kiện cho IBM và các đại điện pháp lý của IBM có thời gian phản ứng với sự kiện trên. Cùng với việc niêm yết này VNNIC đã gọi điện thông báo cho đại diện của IBM tại TP.Hồ Chí Minh để thông báo và khuyến cáo IBM đăng ký tên miền này.
Sau 03 ngày ibm.com.vn được niêm yết trên danh sách tên miền có tranh chấp và không nhận được đơn đăng ký của IBM, VNNIC đã cấp tên miền này cho ông Lý Gia Khang. Vài ngày sau đó, IBM đã gửi đơn khiếu nại lên VNNIC qua đại diện pháp lý là Công ty Sở hữu trí tuệ Tilleke & Gibbins Consultans, khẳng định không ai có quyền đăng ký tên miền ibm.com.vn ngoài IBM.
Theo Quy định về Quản lý và sử dụng tài nguyên Internet ban hành kèm theo tại Quyết định số 92/2003/QĐ-BBCVT, VNNIC đã có công văn trả lời Tilleke & Gibbins đề nghị 02 bên thỏa thuận và có thông báo kết quả thỏa thuận bằng văn bản về VNNIC trước ngày 30/9/2003. Việc hòa giải đã không thành vì các yêu cầu của 02 bên đã không được thực hiện và chấp nhận. Sau đó, Công ty Sở hữu trí tuệ Tilleke & Gibbins Consultans đã gửi đơn khiếu nại lên Bộ trưởng Bộ Bưu chính, Viễn thông đề nghị giải quyết khiếu nại vụ việc này, lý lẽ mà Tilleke & Gibbins Consultans đưa ra là:
+ Việc ông Lý Gia Khang đăng ký tên miền ibm.com.vn là hành vi vi phạm pháp luật Việt Nam về sở hữu công nghiệp đã được Cục sở hữu trí tuệ – đơn vị bảo hộ nhãn hiệu IBM cho International Business Corporation xác nhận bằng văn bản.
+ Việc ông Khang đăng ký tên miền ibm.com.vn là xâm phạm quyền của International Business Corporation đã được bảo hộ theo pháp luật Việt Nam và Hiệp định Thương mại VN- Hoa Kỳ.
+ Theo Quy định về Quản lý và sử dụng tài nguyên Internet ban hành kèm theo tại Quyết định số 92/2003/QĐ-BBCVT thì “tên miền do tổ chức, cá nhân tự chọn, tuân theo quy định của pháp luật hiện hành, phù hợp với các quy định về sở hữu trí tuệ”, ô Khang đã vi phạm quy định này khi đăng ký tên miền ibm.com.vn.
+ Trong Chính sách giải quyết tranh chấp về tên miền của ICANN thông qua ngày 24/10/1999 (UDNDRP) nêu rõ khi đăng ký tên miền, chủ thể đăng ký cam kết rằng việc đăng ký tên miền của mình sẽ không vi phạm quyền của bất kỳ bên thứ 3 nào và việc sử dụng tên miền sẽ không vi phạm pháp luật nào. Ông Khang đăng ký tên miền ibm.com.vn là vi phạm nguyên tắc này.
+ Ông Khang và Công ty của ông này là Công ty TNHH Tin học Gia Hào không có mối liên hệ nào đối với tên miền ibm.com.vn là tên miền mang nhãn hiệu IBM của International Business Machines Corporation được bảo hộ tại Việt Nam. Ông Khang đề nghị hợp tác với International Business Machines Corporation trong việc Công ty TNHH Tin học Gia Hào sẽ duy trì, hosting, thiết kế web hay quảng bá các sản phẩm của International Business Machines Corporation; như vậy International Business Machines Corporation sẽ phải trả các khoản chi phí hàng tháng cho Công ty TNHH Tin học Gia Hào. International Business Machines Corporation cho rằng đây là một hành vi gây thiệt hại cho họ.
Những dẫn chứng mà Tilleke & Gibbins Consultans đưa ra để đề nghị Bộ Bưu chính Viễn thông và VNNIC hủy bỏ đăng ký tên miền của ông Lý Gia Khang chưa có đủ cơ sở để khẳng định việc đăng ký và sử dụng của ông Lý Gia Khang là vi phạm Quy định về quản lý và sử dụng tài nguyên Internet nên không thể thu hồi được.
Hiện tại, tên miền ibm.com.vn đang được Công ty Tin học Gia Hào sử dụng để giới thiệu các hoạt động trong lĩnh vực tin học (Intelligent Business Management): thiết kế website, phần mềm quản lý, lắp đặt và bảo trì mạng, mua bán, trao đổi, ký gửi các linh kiện các loại máy tính, giấy văn phòng.
Mặc dù International Business Machines Corporation chưa đưa vụ việc ra khởi kiện tại Tòa án nhưng xem ra việc International Business Machines Corporation có thể đòi lại được tên miền ibm.com.vn không phải là chuyện đơn giản và nhanh chóng.
Tranh chấp liên quan đến tên miền visa.com.vn
– Tên miền tranh chấp: visa.com.vn
– Người khiếu kiện: VISA Int có trụ sở tại 900 Metro Center Boulevard, Foster City, Califonia, 94404 Hoa Kỳ
– Người bị khiếu kiện: Công ty Thương mại Thông tin (Hi-tech), có địa chỉ tại TP.Hồ Chí Minh, Việt Nam.
Visa cho rằng:
+ VISA Int là một tập đoàn lớn hoạt động trong lĩnh vực tài chính và tập đoàn này làm chủ nhãn hiệu và các tên miền có chứa thành phần “visa” được sử dụng ở rất nhiều nước trên thế giới, ngay tại Việt Nam, nhãn hiệu “visa” được bảo hộ từ năm 1997. Tuy nhiên, VISA lại “quên mất” chưa đăng ký tên miền .VN tại Việt Nam cho đến khi VISA phát hiện thấy Công ty Thương mại Thông tin (Hi-tech) – một trong những nhà cung cấp các dịch vụ mạng và tên miền ở Việt Nam, đã đăng ký tên miền visa.com.vn.
+ Việc đăng ký tên miền visa.com.vn của Công ty Thương mại Thông tin (Hi-tech), có thành phần visa trùng với nhãn hiệu mà VISA Int đã đăng ký bảo hộ. Việc sử dụng tên miền visa.com.vn của Công ty Thương mại Thông tin (Hi-tech)- có thể gây nhầm lẫn cho người tiêu dùng và là hành vi xâm phạm quyền của chủ nhãn hiệu và là hành vi cạnh tranh không lành mạnh.
Đơn khiếu nại của VISA Int đã được đại diện là Văn phòng Luật sư Phạm và Liên danh gửi đến Trung tâm Internet Việt Nam vào đầu năm 2004; Văn phòng Luật sư Phạm và Liên danh yêu cầu hủy bỏ tên miền visa.com.vn của Công ty Thương mại Thông tin (Hi-tech) và cấp lại tên miền này cho VISA Int. Sau khi nhận được công văn khiếu nại VNNIC đã yêu cầu các bên tiến hành hòa giải theo quy định về quản lý và sử dụng tài nguyên.
Theo Quy định về quản lý và sử dụng tài nguyên Internet tại thời điểm Văn phòng Luật sư Phạm và Liên danh nộp đơn, Trung tâm Internet Việt Nam chỉ có thẩm quyền giải quyết các khiếu nại hành chính về quy trình tiếp nhận hồ sơ đăng ký tên miền theo quy tắc đăng ký trước được xét cấp trước cũng như các khiếu nại trong quá trình thu nộp phí duy trì tên miền. Đối với các khiếu nại có liên quan đến việc giải quyết tranh chấp tên miền giữa các bên, Trung tâm Internet Việt Nam chỉ có nghĩa vụ tạo điều kiện thuận lợi để các bên tự thỏa thuận giải quyết tranh chấp.
Theo đó, VNNIC đã cung cấp thông tin liên hệ và yêu cầu VISA Int tự thỏa thuận giải quyết tranh chấp với Công ty Thương mại Thông tin (Hi-tech) nhưng việc liên hệ thỏa thuận của các bên đã không thành ở lần hòa giải đầu tiên.
Sau nhiều lần hòa giải, cuối năm 2004, sau khi hòa giải giữa 2 bên thành công thì Công ty Thương mại Thông tin (Hi-tech) đã đề nghị trả lại tên miền cho VNNIC, và VISA Int đã đăng ký tên miền visa.com.vn.
Đây là một trong số ít những trường hợp khiếu nại liên quan đến tranh chấp mà chủ thể đang sử dụng tên miền lại không còn nhu cầu sử dụng tên miền và trả lại. Có thể nói là ở trường hợp này VISA Int đã gặp ít nhiều may mắn, vì trên thực tế số vụ khiếu nại, tranh chấp mà 02 bên hòa giải được với nhau là số ít, công sức bỏ ra rất nhiều nhưng kết quả thu được không như mong muốn.
Tranh chấp liên quan tới tên tổ chức, doanh nghiệp
Tranh chấp liên quan tới tên tổ chức, doanh nghiệp là tranh chấp xảy ra giữa chủ sở hữu tên thương mại và chủ sở hữu tên miền mà chủ sở hữu tên thương mại cho rằng tên miền đó trùng hoặc tương tự đến mức gây nhầm lẫn với tên thương mại của mình, làm ảnh hưởng đến quyền và lợi ích hợp pháp của mình.
Các vụ tranh chấp điển hình
Tranh chấp liên quan đến tên miền nld.vn và nguoilaodong.vn
– Tên miền tranh chấp: nld.vn và nguoilaodong.vn
– Người khiếu kiện: Báo Người Lao động thuộc Liên đoàn Lao động
– Người bị khiếu kiện: Công ty TNHH Điểm tin VNR và ScorpioDev Group – chủ thể đăng ký tên miền nld.vn và nguoilaodong.vn.
Thậm chí như trường hợp của Báo Người Lao động dù đã có khiếu nại, yêu cầu VNNIC thu hồi tên miền nguoilaodong.vn do chủ thể ScorpioDev Group đăng ký.
Tuy nhiên, sau khi tên miền này hết hạn do ScorpioDev Group đã không đóng phí duy trì cho năm tiếp theo nên tên miền nguoilaodong.vn ở trạng thái tự do nhưng Báo Người Lao động vẫn không đăng ký.
Vấn đề ở đây liệu có phải là do sự ung dung chậm chân hay do yếu tố khách quan hoặc chủ quan gì khác mà Báo Người Lao động không thể chủ động theo dõi, quan tâm đến tên miền liên quan đến tên gọi của mình.
Nếu có một chủ thể khác lại đăng ký tên miền này hoặc các tên miền tương tự liên quan đến Báo Người Lao động thì một vụ khiếu nại mới sẽ lại phát sinh tiếp. Và mấu chốt của vấn đề là ở đó, các khiếu nại, tranh chấp phát sinh sẽ ngày một nhiều trong thời gian tới xuất phát chính là từ quan điểm, nhận thức về việc bảo vệ tên miền của các tổ chức, doanh nghiệp: tên miền liên quan đến tên thương mại, nhãn hiệu của mình nếu mình không đăng ký thì cũng không ai có quyền được đăng ký và sử dụng.
Tranh chấp liên quan đến tên miền mhb.vn
– Tên miền tranh chấp: mhb.vn
– Người khiếu kiện: Ngân hàng Phát triển Nhà Đồng bằng Sông Cửu Long (viết tắt là MHB Bank), tên giao dịch là MHB Bank
– Người bị khiếu kiện: Công ty Tư vấn Đầu tư Kim Long – chủ thể đăng ký tên miền mhb.vn.
MHB Bank đã đăng ký tên miền mhb.com.vn từ ngày 29/10/2002 để phục vụ cho nhu cầu thông tin đến khách hàng. Trên thực tế, MHB Bank là một Ngân hàng thương mại, riêng với tên MHB cũng chỉ là một tên viết tắt tiếng Anh chứ không phải là tên chính thống của một tổ chức.
MHB Bank đã không làm thủ tục đăng ký tên miền mhb.vn trong suốt giai đoạn ưu tiên kéo dài 8 tháng trước khi VNNIC cấp phát tự do tên miền cấp 2.VN (do đã đăng ký sử dụng tên miền cấp 3 tương ứng mhb.com.vn) nên việc đăng ký tên miền sau thời điểm ưu tiên này là hoàn toàn bình đẳng với tất cả các tổ chức khác. Trong trường hợp này, VNNIC đã khuyến cáo MHB Bank nên lựa chọn, đăng ký các tên miền khác liên quan đang còn trong trạng thái tự do để sử dụng cho các hoạt động của mình trên Internet.
Tranh chấp liên quan đến tên miền habeco.vn
Tên miền tranh chấp: habeco.vn
– Người khiếu kiện: Tổng Công ty Bia – Rượu – Nước giải khát Hà Nội
– Người bị khiếu kiện: Công ty TNHH INGAS, có trụ sở tại P 404 – 18 T1 Khu Đô thị Trung Hòa, Nhân Chính, Hà Nội – chủ thể đăng ký tên miền habeco.vn.
Tổng Công ty Bia – Rượu – Nước giải khát Hà Nội có tên giao dịch là HABECO, hoạt động trên các lĩnh vực kinh doanh sản xuất bia, rượu, nước giải khát …sau khi kiểm tra phát hiện ra tên miền habeco.vn đã được Công ty TNHH INGAS đăng ký thì Tổng Công ty Bia – Rượu – Nước giải khát Hà Nội đã có đơn gửi đến VNNIC đề nghị cấp habeco.vn cho Tổng Công ty Bia – Rượu – Nước giải khát Hà Nội.
Trường hợp này cũng là trường hợp bỏ qua quyền được ưu tiên của mình trước khi VNNIC triển khai cấp phát tự do tên miền cấp 2.VN.
