Ngày 19 tháng 10 năm 2016, Bộ Tư pháp, Bộ Ngoại giao và Tòa án nhân dân tối cao đã ban hành Thông tư liên tịch số 12/2016/TTLT-BTP-BNG-TANDTC quy định trình tự, thủ tục tương trợ tư pháp trong lĩnh vực dân sự. Thông tư này có một số nội dung đáng chú ý sau:
Thứ nhất, việc áp dụng pháp luật nước ngoài trong tương trợ tư pháp về dân sự: Pháp luật nước ngoài được áp dụng theo quy định tại Khoản 2 Điều 3 của Luật Tương trợ tư pháp khi có đầy đủ các điều kiện sau đây:
- Có điều ước quốc tế về tương trợ tư pháp giữa Việt Nam và nước ngoài quy định về vấn đề này;
- Có văn bản của cơ quan có thẩm quyền nước ngoài đề nghị áp dụng pháp luật của nước đó;
- Hậu quả của việc áp dụng pháp luật nước ngoài không trái với các nguyên tắc cơ bản của pháp luật Việt Nam.
Thứ hai, việc áp dụng nguyên tắc có đi có lại trong tương trợ tư pháp về dân sự:
Cơ quan có thẩm quyền Việt Nam có thể từ chối thực hiện tương trợ tư pháp về dân sự cho nước ngoài trên cơ sở nguyên tắc có đi có lại trong tương trợ tư pháp về dân sự giữa Việt Nam và nước ngoài theo quy định tại khoản 2 Điều 4 của Luật Tương trợ tư pháp trong những trường hợp sau đây:
- Khi có căn cứ cho thấy phía nước ngoài không thực hiện tương trợ tư pháp về dân sự cho Việt Nam.
- Việc thực hiện tương trợ tư pháp đó trái với các nguyên tắc cơ bản của pháp luật Việt Nam.
Thứ ba, so với quy định cũ, Thông tư này có mở rộng thẩm quyền yêu cầu ủy thác tư pháp về dân sự ra nước ngoài. Theo đó, ngoài Tòa án thì Viện kiểm sát và Cơ quan thi hành án dân sự cũng được quyền yêu cầu ủy thác tư pháp ra nước ngoài.
Thứ tư, về chi phí yêu cầu ủy thác tư pháp ra nước ngoài, Điều 7 của Thông tư này quy định rõ, trường hợp chưa xác định được chi phí thực tế tại thời điểm nộp hồ sơ thì người có nghĩa vụ nộp chi phí ủy thác phải tạm ứng 3 triệu đồng tại cơ quan thi hành án dân sự cấp tỉnh nơi cơ quan có thẩm quyền ủy thác tư pháp về dân sự của Việt Nam có trụ sở. Số tiền tạm ứng này được thanh toán cho chi phí thực tế theo yêu cầu của cơ quan có thẩm quyền nước ngoài và các chi phí phục vụ việc chuyển tiền ra nước ngoài do cơ quan thi hành án dân sự thực hiện.
Thông tư liên tịch này có hiệu lực kể từ ngày 06 tháng 12 năm 2016 và thay thế Thông tư liên tịch số 15/2011/TTLT-BTP-BNG-TANDTC hướng dẫn áp dụng một số quy định về tương trợ tư pháp trong lĩnh vực dân sự của Luật Tương trợ tư pháp.
