SBLAW trân trọng giới thiệu nội dung bài phỏng vấn của luật sư Nguyễn Thanh Hà, chủ tich SBLAW trên báo diễn đàn doanh nghiệp về thực trạng vi phạm bản quyền trên Internet.
Bộ Trưởng Bộ Thông tin & Truyền thông Trương Minh Tuấn từng đánh giá, tình trạng vi phạm bản quyền truyền hình trên Internet ở mức báo động và gây ảnh hưởng đến hoạt động và doanh thu của các doanh nghiệp truyền hình trả tiền.
Ông có đánh giá như thế nào về tình trạng vi phạm bản quyền trong lĩnh vực internet ở nước ta?
Trả lời: Tôi đồng tình với quan điểm của Bộ Trưởng Trương Minh Tuấn về thực trạng xâm phạm bản quyền truyền hình trên Internet hiện nay.
Việc xâm phạm này được thể hiện cụ thể như sau:
Khi có bất kỳ một chương trình truyền hình nào ăn khách hay một bộ phim nào hay, vừa phát sóng xong thì lập tức, chương trình truyền hình đó đã đươc tải lên các mạng xã hội mà phổ biến như youtube, dailymotion…, sau đó, những đối tượng tải chương trình đó lên sẽ thu được tiền từ hoạt động quảng cáo mà chính những mạng xã hội này sẽ trả cho họ.
Điển hình như bộ phim Người phán xử và sống chung với mẹ chồng, được xem rất nhiều trên các website không phải của VTV.
Điều này đã tiếp tay cho các hoạt động vi phạm bản quyền truyền hình ngày một phức tạp hơn.
Biểu hiện thứ hai của tình trạng vi phạm bản quyền truyền hình là các website cho phép xem phim miễn phí, các phim từ Hollywood hoặc phim truyền hình, phim điện ảnh của Việt Nam, nếu hay, sẽ được tải lên và do lượng traffic cao, sẽ thu hút được nhiều quảng cáo.
Biểu hiện thứ ba đó là các trận bóng đá quốc tế, điển hình là các trận đấu của cúp C1, bị vi phạm nhiều và đối tác bán bản quyền cho truyền hình cáp Việt Nam đã cắt sóng, gây thiệt hại cho nhà đài và cho người hâm mộ, đã trả tiền rồi mà không được xem, mùa wold cup đang diễn ra, cũng chứng kiến tình trạng vi phạm bản quyền nghiêm trọng, đặc biệt là hiện tượng livestream trên facbook và người hâm mộ, bất kỳ lúc nào cũng có thể bị cắt sóng.
Biểu hiện thứ tư đó là nhiều trận đấu quốc tế, Việt Nam không có bản quyền, nhưng ngay cả các trang báo chính thống ở Việt Nam cũng cung cấp các đường link bất hợp pháp, giúp cho việc xem lậu rất phổ biến ở Việt Nam.
Tất cả những hiện tượng trên cho thấy vi phạm bản quyền truyền hình trên internet tại Việt Nam là nghiêm trọng, làm xấu đi hình ảnh về thực thi pháp luật bản quyền của Việt Nam trong mắt các đối tác quốc tế và làm thụt giảm doanh thu của những đơn vị sở hữu bản quyền hợp pháp.
Nếu không có tình trạng xem lậu trên youtube thì VTV có thể thu hút và bán nhiều quảng cáo hơn nếu lưu lượng xem vào nhiều trên trang web của mình.
Luật pháp quy định như thế nào về tình trạng xâm hại bản quyền?
Theo luật sở hữu trí tuệ và các văn bản hướng dẫn thi hành, các chương trình truyền hình là một dạng tác phẩm và được bảo hộ dưới dạng quyền tác giả và quyền liên quan.
Chủ sở hữu của các chương trình này là các nhà đài sẽ có quyền tài sản, có nghĩa là độc quyền khai thác các chương trình này trên mọi phương tiện truyền thông.
Luật cũng liệt kê ra các hành vi xâm phạm quyền như hành vi nhân bản, sản xuất bản sao, phân phối, trưng bày hoặc truyền đạt tác phẩm đến công chúng qua mạng truyền thông và các phương tiện kỹ thuật số mà không được phép của chủ sở hữu quyền tác giả.
Hành vi xâm phạm quyền như phát tán chương trình truyền hình trên Internet có thể sẽ bị xử lý bằng các biện pháp hành chính, hình sự và dân sự.
Về biện pháp hành chính, hiện nay Việt Nam có Nghị định 28/2017 có quy định về mức xử phạt tối đa với hành vi vi phạm quyền tác giả trong lĩnh vực này như sau:
Mức phạt tiền tối đa trong lĩnh vực quyền tác giả, quyền liên quan đối với cá nhân là 250.000.000 đồng, đối với tổ chức là 500.000.000 đồng.
Về biện pháp hình sự, hiện nay theo quy định tại điều 225 bộ luật hình sự 2015 thì tổ chức và cá nhân có hành vi xâm pham quyền và thu lợi bất chính từ 50 triệu đồng đã có thể bị xử lý hình sự và có thể bị phạt tù đến 5 năm.
Đối với pháp nhân thương mại thì có thể bị thì bị phạt tiền từ 1.000.000.000 đồng đến 3.000.000.000 đồng hoặc đình chỉ hoạt động có thời hạn từ 06 tháng đến 02 năm.
Ngoài ra chủ thể quyền còn có thể khởi kiện ra toà để yêu cầu chấm dứt hành vi vi phạm và yêu cầu bồi thường thiệt hại mà hành vi vi phạm trên Internet gây ra. Như thiệt hại về doanh thu quảng cáo….
Muốn áp dụng biện pháp này thì chủ thể quyền phải cung cấp chứng cứ vi phạm và có phần tính toán thiệt hại thực tế.
Theo ông, chế tài trong lĩnh vực này liệu đã đủ mạnh để răn đe tình trạng vi phạm bản quyền?
Trả lời: Theo quan điểm của tôi, chế tài trong lĩnh vực này đã đủ mạnh, đặc biệt là gần đây, luật hình sự Việt Nam bổ sung cả hình phạt đối với pháp nhân thương mại phạm tội.
Nếu vi phạm sẽ bị phạt tiền nặng và bị đình chỉ hoạt động có thời hạn.
Vấn đề không phải nằm ở chế tài được quy định trong luật mà vấn đề thực thi trên thực tế, đây mới là vấn đề mấu chốt, dẫn tới việc vi phạm bản quyền trên Internet ra tăng.
Thứ nhất, phải khẳng định là bảo vệ bản quyền truyền hình là quyền và nghĩa vụ của chủ thể quyền, tức là các nhà đài, các đơn vi sở hữu bản quyền, nhưng khi có hành vi vi phạm, các chủ thể quyền chỉ lên tiếng bằng các thông cáo báo chí, chưa quyết liệt đưa vụ việc ra các cơ quan chức năng nhằm xử lý vi phạm.
Thứ hai, quy trình xử lý vi pham theo thủ tục hành chính, hình sự và dân sự không hề đơn giản, với những thủ tục phức tạp, quy trình xử lý chậm và thiếu cán bộ chuyên trách, có trình độ nghiệm vụ cao, điều đó dẫn tới các đơn vị chủ thể quyền không mặn mà trong việc xử lý.
Ông có đề xuất như thế nào để ngăn chặn tình trạng này?
Trả lời: Các đơn vị nắm giữ bản quyền lớn như VTV cần cương quyết xử lý, làm điểm một số vụ điển hình, xử lý triệt để để cảnh báo những đơn vị khác, khi họ nhìn thấy là hành vi phát tán trên Internet có thể bị xử lý nặng trên thực tế thì có thể họ sẽ chùn tay.
Thứ hai: Nâng cao trách nhiệm xã hội của doanh nghiệp, cảnh báo các doanh nghiệp không nên mua quảng cáo ở những trang web hoặc mạng xã hội vi phạm bản quyền. Nếu không có quảng cáo, thì bên vi phạm sẽ không còn đất sống.
Thứ ba: Các cơ quan chức năng như thanh tra, thẩm phán, toà án cần nâng cao chuyên môn nghiệp vụ và xử lý nhanh, dứt điểm, hỗ trợ các đon vị bị vi phạm xử lý.
