Bảo hộ chỉ dẫn địa lý và tên gọi xuất xứ sản phẩm đang được xem là một hướng đi có hiệu quả nhằm bảo vệ tên tuổi và nâng cao giá trị cho hàng Việt Nam.
Theo ông Markus Cornaro, Đại sứ, Trưởng phái đoàn Ủy ban châu Âu (EC) tại Việt Nam, chỉ dẫn địa lý là một quyền về sở hữu trí tuệ đã được EU bảo hộ từ lâu, và đã trở thành một công cụ quan trọng giúp bình ổn chất lượng và danh tiếng của các sản phẩm địa phương.
Không dừng lại ở ý nghĩa đơn thuần là giúp người tiêu dùng nhận biết được xuất xứ địa lý của hàng hóa, chỉ dẫn địa lý còn đóng vai trò tích cực trong việc liên hệ đến chất lượng của sản phẩm, bao gồm những đặc điểm của sản phẩm mà chỉ có được do nguồn gốc địa lý của nó, chẳng hạn như khí hậu, đất đai hoặc các phương thức sản xuất truyền thống. Nếu ở Việt nam chúng ta có nước mắm Phú Quốc, cà phê Buôn Ma Thuôt, chè xanh Mộc Châu thì khi nhắc đến những cái tên như Champagne, Cognac, Habanos, Havana, Porto chúng ta sẽ liên tưởng đến những sản phẩm tự nhiên và có chất lượng cao trên thế giới.
Những cái tên được nêu ở trên rõ ràng mang một giá trị vô hình vượt ra khỏi ranh giới chật hẹp của nó. Một điều mà bất kỳ ai cũng không thể phủ nhận đó là những sản phẩm được bảo hộ chỉ dẫn địa lý thì thường được biết đến như những thương hiệu nổi tiếng và giá trị kinh tế mà nó mang lại bao giờ cũng cao hơn những sản phẩm cùng loại thông thường.
Chẳng hạn như gà Gresse đã được bảo hộ chỉ dẫn địa lý của Pháp được bán với giá đắt gấp 5 lần so với những con gà bình thường nhưng lượng khách hàng tìm đến với nó thì không ngừng tăng lên. Do đó, bảo hộ chỉ dẫn địa lý cũng đồng nghĩa với việc lợi nhuận bạn thu được sẽ nhiều hơn trước.
Xét về khía cạnh pháp lý, Bảo hộ chỉ dẫn địa lý có ý nghĩa đặc biệt quan trọng. Trước hết nó sẽ trao cho bạn quyền được ngăn cấm những người không có thẩm quyền sử dụng chỉ dẫn địa lý, hoặc đối với những sản phẩm không có nguồn gốc từ khu vực địa lý đã nêu, hoặc loại trừ những mặt hàng thuộc cùng một khu vực địa lý nhưng sản phẩm không đáp ứng được yêu cầu về chất lượng.
Mặt khác, bảo hộ chỉ dẫn địa lý để chúng không trở thành một tên gọi chung, làm mất đi tính phân biệt với các hàng hóa thông thường khác.
Đúng vậy, bảo hộ chỉ dẫn địa lý có hiệu quả tạo lợi ích kinh tế cho tất cả các mắt xích tham gia quy trình sản xuất, lưu thông, tiêu dùng sản phẩm mang chỉ dẫn địa lý.
Ðặc biệt, việc bảo hộ chỉ dẫn địa lý có vai trò và ý nghĩa quan trọng trong việc phát triển kinh tế nông nghiệp, nông thôn. Phát triển sản xuất đặc sản, phát triển giá trị tài sản quốc gia. Phát triển ngành, nghề truyền thống, phát triển nông nghiệp, nông thôn, hạn chế di dân tự do về thành thị, gìn giữ và khẳng định bản sắc dân tộc,bảo vệ sự thật,quyền lợi người tiêu dung và bảo vệ quyền lợi người sản xuất, kinh doanh.
Bảo hộ chỉ dẫn địa lý tạo công cụ pháp lý để nhà sản xuất chống lại các hành vi giả mạo chỉ dẫn địa lý. Từ đó, nhà sản xuất có thể gia tăng giá trị cho sản phẩm của mình. Một khi người tiêu dùng biết chắc chắn hàng hóa định mua là sản phẩm thật sự được bảo đảm về nguồn gốc, họ sẵn sàng trả giá cao cho sản phẩm đó. Tuy nhiên, để có được điều đó cũng đòi hỏi bản thân các nhà sản phẩm phải tự hoàn thiện và bảo đảm quy trình sản xuất, kinh doanh sản phẩm để có thể đưa ra thị trường các sản phẩm có chất lượng ổn định, có nguồn gốc rõ ràng.
Hiện nay, Cục Sở hữu trí tuệ mới chỉ cấp 13 Giấy chứng nhận đăng ký chỉ dẫn địa lý cho 11 sản phẩm trong nước và 2 sản phẩm nước ngoài.
Nhưng cũng mới chỉ có một vài địa phương đã hoàn thiện và đưa vào quản lý tương đối có hiệu quả Quy chế quản lý và sử dụng chỉ dẫn địa lý của mình. Việt Nam còn có rất nhiều đặc sản nổi tiếng và có giá trị xuất khẩu lớn như hồng ngâm Bắc Kạn, tương Bần Hưng Yên, dừa Bến Tre….
Ông Stephane Passeri – chuyên gia trong lĩnh vực sở hữu trí tuệ đến từ Pháp – cho rằng, nếu không được bảo hộ chỉ dẫn địa lý thì những đặc sản này sẽ dần mất đi chỉ trong vòng 20 năm tới. Nông dân có thể sẽ chuyển sang trồng những giống cây mới có năng suất hơn, do không nhận được nhiều lợi nhuận từ những sản phẩm cũ.
Về mặt chiến lược, chỉ dẫn địa lí có nhiều tác dụng kinh doanh mạnh mẽ giống như tác dụng của nhãn hiệu hàng hóa.Tầm cỡ của những đặc sản địa phương có thể được nâng lên trong con mắt người tiêu dung khi một cộng đồng người địa phương và các thành viên của cộng đồng được hưởng độc quyền để sử dụng một chỉ dẫn địa lí riêng biệt.
Ngoài ra, chỉ dẫn địa lí có thể bổ sung cho sản phẩm khả năng marketing rất năng động, đặc biệt khi chất lượng làm nên sự nổi tiếng của một vùng được bảo hộ thực sự bằng kinh nghiệm của người sử dụng qua thời gian vì chỉ dẫn địa lí vốn dĩ thuộc sở hữu tập thể nên chúng là công cụ tuyệt vời đối với sự phát triển kinh tế khu vực và kinh tế dựa trên cộng đồng.
Ngoài việc tạo danh tiếng và nâng được giá của sản phẩm trên thương trường, việc bảo hộ chỉ dẫn địa lý còn giúp thu hút đầu tư và quảng bá du lịch cho vùng có sản phẩm đặc sản đó.
