Bài 2: Chuyển từ nhận thức sang hành động

Trách nhiệm theo Chỉ thị 19/CT-TTg

Chỉ thị 19/CT-TTg yêu cầu các doanh nghiệp, đặc biệt là những đơn vị vận hành cơ sở có nguy cơ cháy nổ cao như chung cư, nhà cao tầng, khu công nghiệp, trung tâm thương mại, phải chịu trách nhiệm chính trong việc đảm bảo an toàn PCCC. Các nhiệm vụ cụ thể bao gồm: Trang bị đầy đủ thiết bị chữa cháy (bình chữa cháy, hệ thống phun nước tự động, báo cháy); Duy trì lối thoát hiểm thông thoáng, không bị lấn chiếm; Tổ chức tập huấn định kỳ về PCCC và cứu nạn cứu hộ (CNCH) cho nhân viên, cư dân; Phối hợp với lực lượng chức năng trong các đợt kiểm tra, giám sát.

Tại Hà Nội, các doanh nghiệp lớn như Vingroup, Sun Group đã tiên phong trong việc tuân thủ quy định PCCC. Các khu công nghiệp như Quang Minh, Bắc Thăng Long và trung tâm thương mại như Vincom Mega Mall Royal City, Lotte Center được đánh giá là hình mẫu với hệ thống PCCC hiện đại và các chương trình diễn tập định kỳ.

Công ty Cổ phần May Sơn Hà (phường Lê Lợi, thị xã Sơn Tây, Hà Nội) là một ví dụ điển hình về nỗ lực đảm bảo an toàn PCCC. Với diện tích hơn 20.000m2, 3 phân xưởng và hơn 2.000 lao động, công ty hoạt động trong môi trường có nhiều vật liệu dễ cháy như vải, giấy, nhựa, cao su và thiết bị điện.

Theo ông Hà Văn Tiến, Phó Chủ tịch HĐQT công ty, PCCC được xác định là nhiệm vụ hàng đầu để đảm bảo sản xuất an toàn. Công ty đã lắp đặt hệ thống điện và máy móc theo đúng quy định PCCC; Duy trì lực lượng PCCC tại chỗ hoạt động 100% thời gian, với phương tiện chữa cháy luôn sẵn sàng; Thực hiện kiểm tra, giám sát thường xuyên để phát hiện và xử lý kịp thời các nguy cơ.

Do nằm trong danh sách điều chỉnh của Nghị quyết số 05/2022/NQ-UBND ngày 6/7/2022 của HĐND TP Hà Nội, Công ty May Sơn Hà đã đầu tư bổ sung các hạng mục PCCC còn thiếu từ năm 2022 và dự kiến hoàn tất vào tháng 12/2024. Công ty cũng thành lập Đội PCCC cơ sở, do ông Nguyễn Bá Kiều, Đội trưởng, phụ trách.

Ông Nguyễn Bá Kiều cho biết: “Đội PCCC thường xuyên kiểm tra hệ thống chữa cháy, đảm bảo hoạt động ổn định. Chúng tôi được tập huấn kỹ năng để kịp thời dập tắt đám cháy, hạn chế thiệt hại trước khi lực lượng Cảnh sát PCCC đến hỗ trợ”.

Tại các trung tâm thương mại, Vincom Mega Mall Royal City (quận Thanh Xuân) là một hình mẫu khác. Ban quản lý đã lắp đặt hệ thống phun nước chữa cháy tự động trên toàn khu vực, tổ chức diễn tập PCCC định kỳ cho nhân viên và khách thuê mặt bằng.

Chị Lê Thị Hồng, đại diện một đơn vị kinh doanh tại đây, chia sẻ: “Chúng tôi được đào tạo kỹ lưỡng về sử dụng bình chữa cháy, sơ tán đám đông và xử lý tình huống khẩn cấp. Trung tâm kiểm tra đột xuất hàng tháng để đảm bảo hệ thống PCCC hoạt động tốt. Tôi đề xuất thêm các video hướng dẫn ngắn trên màn hình tại trung tâm để nâng cao ý thức PCCC cho khách hàng”.

Tuy nhiên, nhiều chủ đầu tư nhỏ và các tòa nhà cũ, đặc biệt là chung cư mini, vẫn gặp khó khăn trong việc đáp ứng các tiêu chuẩn PCCC do thiếu nguồn lực tài chính và kỹ thuật.

Thách thức và nguy cơ từ chung cư mini

Mặc dù có nhiều nỗ lực, theo báo cáo của Công an TP Hà Nội tính đến tháng 4/2025, chỉ 35,26% (hơn 24.000) cơ sở trên địa bàn hoàn tất khắc phục các yêu cầu an toàn PCCC. Khoảng 67,74% cơ sở còn tồn tại vi phạm, chủ yếu là: Thiếu vách ngăn chống cháy giữa khu vực ở và nơi để xe; Hệ thống điện không đảm bảo an toàn; Chung cư mini tự ý nâng tầng, chuyển đổi công năng; Thiếu điều kiện thoát nạn và ngăn cháy.

Hà Nội đang triển khai đợt cao điểm kiểm tra, hướng dẫn khắc phục vi phạm PCCC từ nay đến 30/6/2025. Sau thời điểm này, các cơ sở kinh doanh phòng trọ và chung cư mini không đảm bảo tiêu chuẩn PCCC sẽ bị tạm dừng hoạt động, theo chỉ đạo của UBND TP Hà Nội. Quy định này đặt ra áp lực lớn cho các doanh nghiệp bất động sản và ban quản lý tòa nhà, đặc biệt là các chung cư mini.

Chị Nguyễn Thị Tình, chủ một chung cư mini tại phường Thịnh Liệt (quận Hoàng Mai), chia sẻ: “Tòa nhà của tôi mới xây, được trang bị đầy đủ hệ thống PCCC, không cho để xe điện nên khách thuê rất yên tâm, đa số ký hợp đồng dài hạn. Chúng tôi thường xuyên gửi nội dung tập huấn PCCC qua nhóm Zalo để cư dân thực hiện nghiêm túc”.

Tuy nhiên, không phải chủ nhà nào cũng thuận lợi. Chị Phạm Thị Linh, quản lý một chung cư mini tại quận Cầu Giấy, bày tỏ: “Chung cư của tôi chỉ có 20 căn hộ, xây từ lâu nên việc lắp đặt hệ thống PCCC hoặc nâng cấp lối thoát hiểm tốn chi phí lớn. Cư dân không muốn đóng thêm phí. Nếu bị đóng cửa, chúng tôi sẽ rất khó khăn. Tôi mong chính quyền hỗ trợ kỹ thuật và tài chính cho các chung cư nhỏ”.

Việc đóng cửa chung cư vi phạm PCCC sẽ gây ra nhiều hệ lụy: Mất doanh thu, giảm uy tín doanh nghiệp, chi phí pháp lý và khó khăn trong tái định cư cho cư dân. Để tránh kịch bản này, Hà Nội đã triển khai nhiều giải pháp hỗ trợ: Sở Công thương Hà Nội đề xuất thành lập các Đội PCCC lưu động tại khu công nghiệp để hỗ trợ doanh nghiệp nhỏ trong kiểm tra và xử lý sự cố.

Cùng với đó, Công an TP Hà Nội tổ chức hội thảo chuyên đề, cung cấp tài liệu hướng dẫn và kết nối doanh nghiệp với các nhà cung cấp thiết bị PCCC giá ưu đãi.

Còn chính quyền địa phương hỗ trợ kỹ thuật và tạo điều kiện vay vốn ưu đãi để doanh nghiệp đầu tư vào PCCC; Đẩy mạnh tuyên truyền để nâng cao ý thức của cư dân, nhấn mạnh rằng PCCC là trách nhiệm chung, không chỉ của ban quản lý.

Liên quan đến nội dung này, Luật sư Nguyễn Thanh Hà, Chủ tịch Công ty Luật SBLaw, nhận định: “Việc thực thi nghiêm Chỉ thị 19 và quy định đóng cửa chung cư mini vi phạm là cần thiết để đảm bảo an toàn tính mạng và tài sản. Doanh nghiệp cần tích hợp PCCC ngay từ khâu thiết kế công trình và coi đây là trách nhiệm xã hội. Các chủ đầu tư nhỏ nên tận dụng hỗ trợ từ chính quyền để khắc phục vi phạm, tránh rủi ro pháp lý và tài chính”.

TS. Nguyễn Thành Nam, chuyên gia quy hoạch đô thị tại Viện Nghiên cứu Phát triển Kinh tế – Xã hội Hà Nội, nhấn mạnh: “PCCC không chỉ là vấn đề kỹ thuật mà còn là yếu tố quyết định sự bền vững của doanh nghiệp trong bối cảnh đô thị hóa. Hà Nội cần tiếp tục hỗ trợ doanh nghiệp nhỏ, đồng thời tăng cường giám sát để đảm bảo các công trình mới tuân thủ tiêu chuẩn PCCC ngay từ đầu”.

Sự đồng hành của doanh nghiệp trong thực hiện Chỉ thị 19/CT-TTg không chỉ giúp giảm thiểu nguy cơ cháy nổ mà còn nâng cao uy tín và trách nhiệm xã hội. Với sự hỗ trợ của chính quyền và sự tham gia tích cực của cộng đồng, Hà Nội đang hướng tới môi trường kinh doanh an toàn, bền vững, góp phần xây dựng Thủ đô văn minh, hiện đại.

Tuy nhiên, việc chuyển từ nhận thức sang hành động thực tiễn đòi hỏi sự quyết tâm từ cả doanh nghiệp lớn, nhỏ và ý thức cộng đồng, đặc biệt trong bối cảnh thời hạn 30/6/2025 đang đến gần.