Câu hỏi 1: Thưa Luật sư, hiện nay bảo hiểm nhân thọ ngày càng được mọi người lựa chọn sử dụng nhiều, và điều này dẫn tới những tranh chấp diễn ra phổ biến hơn giữa bên mua cũng như bên bán bảo hiểm. Đơn cử như mới đây, vụ việc của diễn viên Ngọc Lan đã như “giọt nước tràn ly” đẩy vấn đề lên cao trào. Có vẻ công cụ giám sát, kiểm soát lĩnh vực bảo hiểm của ta hiện nay còn những khe hở?
Trả lời:
Trên thực tế, các công ty bảo hiểm đều hoạt động dưới sự giám sát của Bộ Tài chính, với thông tin được đăng ký đầy đủ trên Cục Quản lý Giám sát Bảo hiểm. Do đó, người tham gia hoàn toàn có thể yên tâm về quyền lợi và tính an toàn khi tham gia sản phẩm bảo hiểm nhân thọ. Bảo hiểm nhân thọ đảm bảo tính công khai và minh bạch, giúp người mua nắm rõ quyền lợi liên quan tới sản phẩm cũng như kiểm soát hiệu quả rủi ro. Việc kinh doanh bảo hiểm được quy định rất chặt chẽ, được bảo vệ bởi pháp luật và nhà nước, nhằm đảm bảo quyền lợi tối đa cho người tham gia bảo hiểm.
Sự phát triển nhanh chóng của bảo hiểm đã kéo theo tình trạng một số đối tượng lợi dụng sơ hở của pháp luật và thực tiễn kinh doanh, lợi dụng sự thiếu chuyên nghiệp của doanh nghiệp trong việc giải quyết các khiếu nại bảo hiểm để thu lợi bất chính, gây thiệt hại về vật chất, uy tín cho doanh nghiệp bảo hiểm, xâm phạm đến quyền và lợi ích chính đáng của người tham gia bảo hiểm. Hầu hết vi phạm pháp luật xảy ra ở các loại hình nghiệp vụ, trong tất cả các khâu nghiệp vụ kinh doanh bảo hiểm và hiện nay hành vi vi phạm pháp luật trong kinh doanh bảo hiểm đã trở nên tinh vi, phức tạp hơn.
Thực tiễn giải quyết các vụ vi phạm trong lĩnh vực kinh doanh bảo hiểm, việc áp dụng các loại chế tài pháp lý như hiện nay mới chỉ đáp ứng được một phần yêu cầu quản lý thực tế, chưa đủ sức răn đe đối với các vi phạm pháp luật có liên quan đến kinh doanh bảo hiểm. Cụ thể hơn tại Nghị định số 98/2013/NĐ-CP quy định về xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực kinh doanh bảo hiểm, kinh doanh xổ số chưa bao quát được hết các hành vi vi phạm trong kinh doanh bảo hiểm. Do vậy, không có cơ sở pháp lý để xử phạt.
Chương II Luật Kinh doanh bảo hiểm 2022 có các quy định chung, quy định về HĐBH con người, HĐBH tài sản và HĐBH trách nhiệm dân sự. Về cơ bản, các quy định này đã đảm bảo rõ ràng, minh bạch, phù hợp với thông lệ quốc tế. Song, để đảm bảo hiệu quả hơn trong việc ngăn ngừa TLBH cần phải quy định rõ hình thức và nội dung về hợp đồng bảo hiểm để tránh những hậu quả không đáng có cho các bên tham gia.
Câu hỏi 2: Thực tế theo tìm hiểu được biết, người mua bảo hiểm về cơ bản gần như là bên “nắm đằng lưỡi” trong các hợp đồng bảo hiểm bởi có bên cạnh những điều khoản dày đặc thì bên DN bán bảo hiểm còn cài cắm rất nhiều điều khoản bất lợi cho người mua. Để nhận diện được điều này, người mua cần chú ý những gì khi xem và giao kết hợp đồng?
Trả lời:
Khi mua bảo hiểm nhân thọ người mua cần chú ý tới những vấn đề sau:
Yêu cầu công ty bảo hiểm giải thích kỹ các điều khoản:
Người mua bảo hiểm cần yêu cầu công ty bảo hiểm giải thích kỹ càng về các điều kiện, điều khoản bảo hiểm. Điều này giúp người mua bảo hiểm tự bảo vệ quyền lợi của chính mình, phòng tránh những rủi ro không đáng có trước khi đặt bút ký hợp đồng mua bảo hiểm.
Trong thực tế có nhiều trường hợp không hiểu rõ hoặc không đúng về điều khoản hợp đồng, nên khi có sự kiện xảy ra, người mua tưởng rằng sẽ được bồi thường nhưng công ty bảo hiểm lại trả lời rằng sự kiện đó không thuộc đối tượng được chi trả tiền bảo hiểm. Trong trường hợp hợp đồng bảo hiểm có điều khoản không rõ ràng thì điều khoản đó được giải thích theo hướng có lợi cho bên mua bảo hiểm.
Tìm hiểu kỹ các quyền lợi của hợp đồng: Các quyền lợi khi tham gia bảo hiểm sẽ được kê khai trong hợp đồng, cần phải tìm hiểu cụ thể các quyền lợi của mình khi mua bảo hiểm để biết được các quyền cơ bản, tổng quyền lợi, mức chi trả, mức lãi suất để có thể áp dụng và bảo vệ các lợi ích của mình.
Tìm hiểu thủ tục hợp đồng: Hợp đồng bảo hiểm nhân thọ là yếu tố quan trọng nhất trong việc bảo vệ quyền lợi của các bên, bạn cần xem xét thật kỹ các thông tin được kê khai trong hợp đồng bảo hiểm nhân thọ như thông tin cá nhân, gói bảo hiểm nhân thọ, quyền lợi và nghĩa vụ của các bên.
Điền tờ khai thông tin chính xác: Ngay sau khi ký kết thì hợp đồng bảo hiểm nhân thọ sẽ có hiệu lực, vì vậy bạn hãy đảm bảo đã kê khai thông tin trung thực và chính xác. Công ty bảo hiểm sẽ dựa vào những thông tin được khai để tính phí cũng như chi trả quyền lợi bảo hiểm, thế nên nếu có bất kỳ sai sót nào trong việc cung cấp thông tin, bạn sẽ gặp rắc rối về sau. Thông tin cá nhân của người mua, người thụ hưởng, tình trạng sức khỏe và thông tin của gói bảo hiểm, doanh nghiệp bảo hiểm là những mục bạn cần lưu ý.
Phí bảo hiểm nhân thọ và thời gian đóng phí: Mức phí bảo hiểm nhân thọ sẽ có sự khác nhau đối với từng gói bảo hiểm. Bạn cần tìm hiểu phí và thời gian được quy định trong hợp đồng để nắm các thông tin này. Người tham gia bảo hiểm nhân thọ cần phải đóng phí bảo hiểm đúng thời gian để tránh các rủi ro không đáng có.
Hủy hợp đồng bảo hiểm nhân thọ: Nếu hủy hợp đồng, bạn sẽ mất đi những quyền lợi được ghi trong hợp đồng cũng như các loại phí bảo hiểm đã đóng. Hợp đồng có quy định chi tiết về việc bảo hiểm chưa hình thành giá trị hoàn lại trong hai năm đầu tham gia bảo hiểm. Nếu gặp khó khăn hoặc có vấn đề về tài chính, bạn có thể đề xuất giảm phí đóng bảo hiểm hoặc gia hạn, tái khôi phục lại hợp đồng sau thời gian cụ thể để giảm thiệt hại.
Câu hỏi 3: Để chấn chỉnh tình trạng “bát nháo” thị trường bảo hiểm như hiện nay, cần có những bổ sung chính sách gì để quản lý, kiểm soát vấn đề này được tốt hơn, thưa Luật sư?
Trả lời:
Thứ nhất, về phía công ty bảo hiểm: Để đảm bảo quyền lợi của khách hàng cũng như uy tín của công ty, các doanh nghiệp BH cần nâng cao đào tạo nghiệp vụ, kiến thức BH và đạo đức của tư vấn viên bởi tư vấn viên bị áp lực KPI, doanh số có thể bất chấp dụ dỗ khách hàng ký hợp đồng. Đối với hoạt động tư vấn những sản phẩm BH phức tạp như BH liên kết đầu tư, cần yêu cầu ghi âm lại quá trình tư vấn sản phẩm cho khách hàng. Đây cũng là quy định mới tới đây Bộ Tài chính sẽ yêu cầu áp dụng. Giải pháp lưu file ghi âm nội dung tư vấn phải là một bộ phận không tách rời của hợp đồng BH.
Tổng đài viên chủ động định kỳ gọi điện hỏi thăm và tư vấn cho khách hàng, để kịp thời giải đáp các thắc mắc của khách hàng và hướng dẫn. Khi xảy ra khiếu nại thì doanh nghiệp BH cần nhanh chóng mời khách hàng giải quyết trực tiếp. Nếu có khủng hoảng truyền thông như vụ diễn viên Ngọc Lan thì doanh nghiệp cần có phát ngôn chính thức về các thắc mắc của khách hàng hoặc uẩn khúc trong cách hiểu điều khoản hợp đồng, tránh để dư luận tự suy diễn.
Thứ hai, về phía người mua bảo hiểm: vấn đề ở đây vẫn cần nhấn mạnh đó là trách nhiệm kiểm tra thông tin của phía người mua bảo hiểm trước khi ký cần đọc kỹ thông tin và chỉ đồng ý giao kết hợp đồng khi hiểu được hết nội dung. Trong trường hợp không chắc chắn hoặc có sự khách biệt giữa nội dung tư vấn và thông tin tư vấn cung cấp thì cần hỏi lại, thậm chí phải ghi âm lại cuộc trao đổi với nhân viên tư vấn và phía công ty bảo hiểm để khi phát sinh tranh chấp sẽ có bằng chứng để chứng minh vấn đề.
Thứ ba, là trách nhiệm của Cục Quản lý: giám sát bảo hiểm (Bộ Tài chính) và các cơ quan chuyên môn liên quan cần tăng cường kiểm soát hoạt động của doanh nghiệp. Theo đó, Cục Quản lý, giám sát bảo hiểm phải thường xuyên yêu cầu doanh nghiệp bảo hiểm nhân thọ tăng cường kiểm tra, giám sát việc thực hiện hợp đồng đại lý, đánh giá chất lượng tư vấn, giới thiệu, chào bán sản phẩm của đại lý. Đặc biệt Cục Quản lý, giám sát bảo hiểm, các doanh nghiệp cần có chế tài mạnh tay hơn và nghiêm túc xử lý trách nhiệm của đại lý bảo hiểm trong trường hợp vi phạm quy định của pháp luật trong việc thực hiện hoạt động theo ủy quyền của doanh nghiệp bảo hiểm.
