BẢO VỆ TÁC PHẨM
1) Tôi có thể bảo vệ tác phẩm của mình trên thế giới bằng bản quyền hay không? Đầu tiên, bản quyền được bảo vệ tự động ở tất cả các quốc gia thành viên của Công ước Berne (tham khảo câu hỏi “Tôi có thể đăng ký bản quyền hay không?). Mặc dù có thể có các sắc thái đối với các luật quốc gia cụ thể áp dụng ở các tiểu bang này, nhưng nhìn chung có mức độ hài hòa cao. Bạn có thể tham khảo luật pháp và hiệp ước quốc gia bằng WIPO Lex. Khi chúng tôi xem xét các quốc gia không tham gia Công ước Berne, bạn phải nhớ rằng luật bản quyền mang tính lãnh thổ. Nói cách khác, họ áp dụng trong phạm vi quốc gia mà họ đã được thông qua. Như vậy, nếu bạn muốn bảo vệ tác phẩm của mình trên phạm vi quốc tế, bạn phải nghiên cứu và đảm bảo rằng bạn tuân thủ các yêu cầu pháp lý có liên quan ở quốc gia mà bạn muốn công việc của mình được bảo vệ.
2) Cấp phép cho tác phẩm của tôi nghĩa là gì và tôi phải làm như thế nào? Khi bạn là chủ sở hữu của tác phẩm nghệ thuật, bạn có thể ủy quyền cho người khác để sử dụng hoặc khai thác tác phẩm của bạn. Các ủy quyền như vậy thường được xem là giấy phép và có thể hoặc không đòi hỏi phải trả tiền cho chủ sở hữu quyền. Đương nhiên, luôn luôn nên tìm kiếm tư vấn pháp lý chuyên gia trước khi đàm phán thỏa thuận cấp phép. Nếu bạn muốn cấp phép tác phẩm của mình cho người dùng như đài truyền hình, nhà xuất bản hoặc thậm chí các cơ sở giải trí (ví dụ: quán bar, câu lạc bộ đêm), tham gia một tổ chức quản lý tập thể (CMO) có thể là một lựa chọn tốt. CMO giám sát việc sử dụng các tác phẩm thay mặt cho người sáng tạo và nhà xuất bản và chịu trách nhiệm đàm phán giấy phép và thu tiền thù lao. Chúng đặc biệt phổ biến trong lĩnh vực tác phẩm âm nhạc và văn học, nơi có thể có một số lượng lớn người dùng của cùng một tác phẩm và sẽ khó khăn cho cả chủ sở hữu quyền và người dùng để tìm kiếm ủy quyền cụ thể cho mỗi lần sử dụng và giám sát họ.
3) Tôi có thể bảo vệ quyền tác giả phần mềm và ứng dụng điện thoại của tôi không? Các chương trình máy tính và các loại phần mềm khác được coi là tác phẩm văn học cho mục đích bản quyền. Do đó, họ nhận được bảo vệ tự động mà không cần đăng ký. Ở một số quốc gia, quy trình đăng ký tự nguyện cho phần mềm có thể khác với quy trình cho các loại công việc khác.
4) Có cơ quan đăng ký hoặc lưu ký bản quyền hay không?Không có cơ quan đăng ký quốc tế nào cho các tác phẩm được bảo vệ bản quyền. Điều này là do, theo nguyên tắc chung, bảo vệ bản quyền là tự động và không phụ thuộc vào đăng ký. Tuy nhiên, ở một số quốc gia, bạn có thể gặp phải trường hợp đăng ký / lưu ký bản quyền tự nguyện và đăng ký tác phẩm của bạn có thể là một lựa chọn thông minh vì nó sẽ hỗ trợ bạn đáng kể trong trường hợp tranh chấp, ví dụ như quyền sở hữu tác phẩm. Mặc dù nó có thể không ảnh hưởng đến bảo vệ bản quyền, một số quốc gia yêu cầu đặt cọc các mẫu tài liệu in được xuất bản ở quốc gia đó. Liên hệ với văn phòng IP quốc gia của bạn để tìm hiểu thêm.
5) Tác phẩm đã xuât bản của tôi bị sao chép mà không có sự cho phép của tôi. Tôi phải làm thế nào?
Trước khi thực hiện bất kỳ bước nào, bạn nên đánh giá cẩn thận việc sao chép trên thực tế có phải là vi phạm bản quyền của bạn hay không (tham khảo câu hỏi về các giới hạn và ngoại lệ đối với bản quyền). Nếu bạn cho rằng có sự xâm phạm quyền của bạn, bạn nên cố gắng xác định người chịu trách nhiệm. Nếu không thể hoặc không phù hợp để giải quyết vấn đề bằng các biện pháp không chính thức, bạn có thể tìm kiếm một biện pháp pháp lý từ tòa án hoặc cơ quan khác. Thông thường có thể đưa ra yêu cầu bồi thường trước tòa án dân sự để bồi thường bằng tiền và cũng để ngăn chặn việc tiếp tục hoặc lặp lại hành vi xâm phạm. Trước khi thực hiện bước này mặc dù điều này thường được khuyến khích – và thậm chí bắt buộc ở một số bang, nhưng trước tiên, hãy gửi thông báo chính thức cho người vi phạm bị cáo buộc, yêu cầu anh ta ngừng vi phạm và / hoặc bồi thường.
Ngoài ra, nếu sao chép trái phép số tiền phạm tội vi phạm bản quyền, có thể gửi khiếu nại đến cảnh sát, công tố viên hoặc cơ quan có thẩm quyền khác theo luật pháp hiện hành. Trong một số trường hợp, việc sử dụng các cơ chế giải quyết tranh chấp thay thế (như hòa giải, phân xử, xác định chuyên gia, đánh giá trung lập, v.v.) có thể cung cấp một giải pháp thay thế có giá trị cho các thủ tục tòa án, vì chúng có thể dẫn đến việc giải quyết tranh chấp một cách đơn giản hơn, cách nhanh hơn và rẻ hơn. Nếu việc sao chép trái phép tác phẩm đang được cung cấp qua internet, có thể thông báo cho nhà cung cấp dịch vụ internet có liên quan, yêu cầu công ty ngăn chặn quyền truy cập vào bản sao vi phạm.
Nếu bạn là thành viên của Tổ chức quản lý tập thể (CMO), thường sẽ đủ để yêu cầu tổ chức thực hiện các bước thích hợp. Nếu bạn không phải, bạn phải hành động để bảo vệ quyền lợi của mình. Trong trường hợp như vậy, thường được khuyến khích để hướng dẫn một luật sư làm điều đó thay cho bạn.
6) Tôi có thể quản lý các tác phẩm được bảo vệ bản quyền như thế nào? Tổ chức quản lý tập thể nghĩa là gì? Các tổ chức quản lý tập thể (CMO) giám sát việc sử dụng các tác phẩm thay mặt cho người sáng tạo và chịu trách nhiệm đàm phán giấy phép và thu tiền thù lao. Chúng đặc biệt phổ biến trong lĩnh vực tác phẩm âm nhạc và văn học, nơi có thể có một số lượng lớn người dùng của cùng một tác phẩm và sẽ khó khăn cho cả chủ sở hữu quyền và người dùng tìm kiếm ủy quyền cụ thể cho mỗi lần sử dụng và giám sát họ
7) Tôi có thể tìm luật bản quyền của nhiều quốc gia như thế nào? WIPO Lex cung cấp quyền truy cập dễ dàng vào luật sở hữu trí tuệ từ nhiều quốc gia và khu vực cũng như các hiệp ước về sở hữu trí tuệ.Nhiều văn phòng sở hữu trí tuệ quốc gia hoặc khu vực cũng cung cấp thông tin liên quan đến pháp luật quốc gia hoặc khu vực trên trang web của họ. Xem danh sách các liên kết đến văn phòng sở hữu trí tuệ quốc gia và khu vực để tìm hiểu thêm.
SỬ DỤNG TÁC PHẨM CỦA NGƯỜI KHÁC
1) Ai sở hữu bản quyền đối với một tác phẩm? Nếu tôi sáng tạo ra một tác phẩm khi tôi đang làm việc cho người khác thì ai sẽ là chủ sở hữu tác phẩm đó?Chủ sở hữu đầu tiên của bản quyền tác phẩm nói chung là người sáng tạo hoặc tác giả ban đầu của tác phẩm. Tuy nhiên, có một số ngoại lệ cho quy tắc này. Ở một số quốc gia, ví dụ, quyền kinh tế đối với tác phẩm có bản quyền ban đầu thuộc về người / tổ chức sử dụng người sáng tạo. Ở các quốc gia khác, các quyền kinh tế được coi là tự động được giao hoặc chuyển giao cho người sử dụng lao động. Liên hệ với văn phòng IP quốc gia của bạn để tìm hiểu thêm về tình hình quốc gia cụ thể mà bạn quan tâm.
2) Tôi có cần ủy quyền để sử dụng một tác phẩm được bảo vệ bản quyền không? Nói chung, bạn luôn cần ủy quyền (điều này có thể ở dạng cấp phép hoặc chuyển nhượng quyền) trước khi sử dụng một tác phẩm được bảo vệ. Đối với một số mục đích sử dụng nhất định, ủy quyền có thể đến từ một tổ chức quản lý tập thể thay vì trực tiếp từ chủ sở hữu phù hợp, ví dụ: ủy quyền sử dụng một bài hát tại buổi hòa nhạc công cộng.Bạn có thể được phép sử dụng một tác phẩm được bảo vệ mà không cần bất kỳ loại ủy quyền nào trong hai trường hợp:- Hạn chế và ngoại lệ có thể tồn tại ở cấp quốc gia, cho phép bạn sử dụng công việc.- Các tác phẩm đôi khi cũng có thể được công bố công khai theo các điều kiện hoặc giấy phép cụ thể cho phép sử dụng nhất định. Khi sử dụng các tác phẩm đó, phải chú ý đến các điều kiện cụ thể của giấy phép để xác định chính xác những gì được và không được phép bởi chủ sở hữu quyền. Có một số giấy phép như vậy được sử dụng phổ biến, ví dụ: giấy phép Creative Commons, Giấy phép MIT, Giấy phép Mozzilla Public và nhiều loại khác. Nếu bạn nghi ngờ, luôn luôn nên nói chuyện với một luật sư về sở hữu trí tuệ.
3) Tôi có thể xác định và liên lạc với chủ sở hữu bản quyền của một tác phẩm? Vì hầu hết các quốc gia không áp đặt bất kỳ thủ tục nào đối với việc cung cấp bảo vệ bản quyền, việc định vị chủ sở hữu quyền của tác phẩm đôi khi có thể khó khăn. Tìm chủ sở hữu quyền của một tác phẩm cụ thể trong lãnh thổ thường có thể nếu bạn liên hệ: tác giả hoặc nhà xuất bản hoặc tác phẩm, tổ chức quản lý tập thể, cơ quan đăng ký tác phẩm địa phương hoặc văn phòng bản quyền quốc gia. Các tổ chức như vậy có thể có cơ sở dữ liệu chứa thông tin có giá trị về quyền sở hữu các tác phẩm có bản quyền. Các tổ chức quản lý tập thể cũng có thể hỗ trợ bạn trong việc xin phép từ chủ sở hữu quyền của tác phẩm. Bạn có thể sử dụng cơ sở dữ liệu trực tuyến được cung cấp bởi Cẩm nang thu thập xã hội (một dự án chung của WIPO và Baker & McKenzie) để giúp bạn theo dõi tổ chức quản lý tập thể có liên quan.
4) Những hạn chế và ngoại lệ đối với bản quyền là gì? Trong một số trường hợp, có thể sử dụng các tác phẩm không thuộc phạm vi công cộng mà không cần yêu cầu ủy quyền hoặc trả thù lao cho tác giả hoặc chủ sở hữu quyền. Điều này có thể xảy ra nếu việc sử dụng như vậy được bao phủ bởi các hạn chế và ngoại lệ trong luật pháp quốc gia. Ví dụ về các hạn chế và ngoại lệ bao gồm:- báo giá tác phẩm;- việc sử dụng tin tức trong ngày; hoặc là- việc tạo các định dạng có thể truy cập cho người khuyết tật.
5) Sử dụng công bằng là gì?Các hệ thống pháp lý khác nhau có nghĩa là trong một số hệ thống, một danh sách rõ ràng về các hạn chế và ngoại lệ đối với bản quyền được cung cấp, trong khi ở các hệ thống khác, bạn chỉ có thể tìm thấy một điều khoản chung. Các điều khoản chung như đó được gọi là các điều khoản sử dụng công bằng và các điều khoản giao dịch công bằng .
6) Một tác phẩm trong phạm vi công cộng nghĩa là gì? Khi một tác phẩm được cho là thuộc phạm vi công cộng (còn được gọi là phạm vi cộng đồng), điều đó có nghĩa là tác phẩm không còn có chủ sở hữu đúng (về quyền kinh tế). Điều này thường là do thời hạn bảo vệ bản quyền đã hết hạn. Ví dụ, các quyền kinh tế đối với bài thơ nổi tiếng Odyssey, do Homer viết, đã mất hiệu lực và tác phẩm có thể được sử dụng hoặc khai thác mà không cần phải xin phép hoặc trả thù lao cho chủ sở hữu quyền. Ở một số quốc gia, các tác giả cũng có thể tự nguyện đưa các tác phẩm của họ vào phạm vi công cộng thông qua một thủ tục được gọi là từ bỏ tự nguyện.
7) Tôi có thể sử dụng các tác phẩm miễn phí trên Internet không?Một hiểu lầm phổ biến là các tác phẩm được xuất bản trên Internet, bao gồm cả trên các nền tảng truyền thông xã hội, thuộc phạm vi công cộng và do đó có thể được sử dụng rộng rãi bởi bất kỳ ai mà không có sự cho phép của chủ sở hữu quyền. Bất kỳ tác phẩm nào được bảo vệ bởi bản quyền hoặc quyền liên quan – từ các tác phẩm âm nhạc, đến các sản phẩm đa phương tiện, bài báo và sản phẩm nghe nhìn – mà thời gian bảo hộ chưa hết hạn, đều được bảo vệ bất kể chúng được xuất bản trên giấy hay trực tuyến. Trong mỗi trường hợp, bạn nên tìm kiếm sự cho phép của chủ sở hữu quyền trước khi sử dụng. Một số trang web có giấy phép chung có thể miễn cho bạn yêu cầu ủy quyền trực tiếp cho một số mục đích sử dụng. Các giấy phép như vậy có thể chỉ cho phép một số sử dụng nhất định, ví dụ như một số sử dụng phi thương mại. Trong thực tế, liên quan đến một văn bản có sẵn công khai trên blog hoặc trang web chẳng hạn, bạn không được sử dụng văn bản trừ khi:- mục đích sử dụng đó được bảo vệ bởi giấy phép chung được cấp thông qua trang web đó;- việc sử dụng được bảo vệ bởi một giới hạn bản quyền hoặc ngoại lệ; hoặc là bạn đã có được ủy quyền cho việc sử dụng đó. Tương tự, ủy quyền là bắt buộc nếu doanh nghiệp vừa và nhỏ của bạn tham gia xuất bản hoặc tạo các tác phẩm có bản quyền, bản ghi âm, buổi phát sóng hoặc biểu diễn thông qua trang web của bạn.
8) Quyền liên quan là gì? Các quyền liên quan hoặc lân cận là một tập hợp các quyền về loại bản quyền riêng biệt được trao cho một số người hoặc cơ quan nhất định giúp cung cấp các tác phẩm cho công chúng. Những người hưởng lợi của các quyền liên quan trong các cơ quan lập pháp quốc gia thường là người biểu diễn, nhà sản xuất bản ghi âm và tổ chức phát sóng. Các điều khoản cũng có thể đề cập đến các quyền được trao cho người hoặc cơ quan, những người sản xuất tác phẩm, trong khi không đủ điều kiện là tác phẩm theo hệ thống bản quyền của một số quốc gia, có đủ khả năng sáng tạo hoặc kỹ năng tổ chức và kỹ thuật để chứng minh sự công nhận thông qua quyền tương tự như bản quyền. Một số luật quy định rõ rằng việc thực thi các quyền liên quan sẽ không còn nguyên vẹn và không ảnh hưởng đến việc bảo vệ bản quyền.
