Luật sư Hà trả lời phỏng vấn về luật đấu thấu

Trong bài viết Đấu thầu dự án nước Sông Đà số 2: Vấn đề nằm ở người ra “Đầu Bài” có trích dẫn ý kiến của luật sư Nguyễn Thanh Hà, chủ tịch SBLAW, chúng tôi trân trọng giới thiệu nội dung bài viết:

Theo ông Tăng, vấn đề chính nằm ở người ra “đầu bài” đối với gói thầu. Ra “đầu bài” để đánh trượt ngay từ vòng ngoài những đối tượng không ngắm tới cũng là một cách…

– Thưa ông, mới đây đại diện Liên danh Jindal Saw – Newtatco cho biết, họ đã rất bất ngờ khi hai nhà thầu (trong 4 nhà thầu dự thầu) là Cty Hydrochina Corporation và Cty Saint – Gobain PAM không có bảo đảm dự thầu. Tuy nhiên, họ còn ngỡ ngàng hơn khi ban đầu chủ đầu tư chỉ yêu cầu chứng minh năng lực sản xuất ống đường kính 1.600 mm nhưng sau lại yêu cầu đường ống cỡ 1.800 mm. Là người tham gia quản lý công tác đấu thầu khá lâu, ông lý giải điều này thế nào?

Mấu chốt chính của vấn đề là phải làm rõ tại sao hồ sơ mời thầu lại đưa ra điều kiện đường kính ống 1.800 mm. Một băn khoăn nữa cần phải giải đáp đó là nếu như họ đã đi khảo sát và biết rằng chỉ có một đơn vị có thể đáp ứng điều kiện ống có đường kính 1.800 mm, sau đó họ đưa ra điều kiện để chỉ còn một đơn vị có thể đáp ứng thì sao? Chủ đầu tư cần phải lý giải được việc này một cách thấu đáo.

Rõ ràng việc đưa ra mời thầu mà biết rằng chỉ có một người đáp ứng được thì ngay từ đầu họ đã nhắm vào nhà thầu đó rồi. Chủ đầu tư cần giải thích được vì sao họ lại yêu cầu tiêu chuẩn của đường ống như vậy. Bởi vì, kết quả sẽ theo “đầu bài” của chủ đầu tư đặt ra.

Người ra “đầu bài” đã sớm loại hai nhà thầu. Tuy nhiên, chúng ta cũng phải đặt ra hai khả năng đối với hai nhà thầu bỏ cuộc. Thứ nhất, họ tự cảm thấy không đủ điều kiện nên không nộp hồ sơ nữa. Thứ hai, họ đã thông đồng và không nộp bảo lãnh để tự trượt (người ta vẫn gọi là quân xanh – quân đỏ).

– Theo ông, vậy ai là người có khả năng “ra đầu bài” để loại bớt các đối tượng “không cần thiết” đó?

Việc “ra đầu bài” này ai trả làm được. Nếu ai có mục tiêu rõ ràng họ chỉ cần khảo sát qua rồi “ra đầu bài” là nhiều đơn vị có thể bị đánh trượt. Quy trình đấu thầu chỉ là thủ tục. Bản chất của việc này chính là kỹ thuật.

Thực tế, ở bất kỳ gói thầu nào thì mấu chốt cũng ở người “ra đầu bài”. Có người thì hướng tới các điều kiện cần thiết cho gói thầu, có người thì “ra đầu bài” mang tính kỹ thuật để đánh trượt một vài người nào đó… Nhưng “đầu bài” không trên cơ sở cạnh tranh bình đẳng hay tìm được nhà thầu tốt nhất thì gói thầu đi chệch hướng.

– Nhiều người tỏ ra khó hiểu trước việc nhà thầu Xinxing (Trung Quốc) đưa ra giá thấp thấp hơn giá mời thầu của chủ đầu tư tới 11,8%. Đây có phải là vấn đề đáng quan tâm không, thưa ông?

Việc nhà thầu trả giá thầu dưới giá mời thầu khoảng 10% thực tế đã từng diễn ra ở trên thế giới cũng như Việt Nam. Tôi cho rằng, vấn đề này không đáng bất ngờ. Bởi vì, điều quan trọng là chúng ta đưa ra các điều kiện để giải quyết nút thắt về giá rẻ là không khó. Trước tiên, vấn đề kiểm soát chất lượng là hoàn toàn có thể. Tiếp đến là vấn đề thời gian triển khai.

Hợp đồng quy định, thời gian thực hiện là 180 ngày. Chúng ta có thể thít chặt về mặt thời gian. Ví dụ, nếu chậm một ngày, nhà thầu phải chịu phạt mất 1 trăm triệu đồng, 1 tháng phải chịu phạt 1 tỷ đồng, hai tháng thì trừ 5 tỷ… Nếu quy định thật căng thì không lo chuyện giá thấp. Với nhà thầu tốt, có uy tín thì có lỗ họ cũng phải chịu.

Tuy nhiên, tôi cũng phải nhắc lại, nếu có 4 nhà thầu cùng vào để chọn một nhà thầu thì khác. Đằng này chỉ có một chọn một thì rất bất thường.

– Xin cảm ơn ông!