Lợi dụng hoàn cảnh nhiều người cần tiền để trang trải vào dịp tết, các băng nhóm tín dụng đen tung chiêu lừa cho vay lãi “cắt cổ”, rồi tổ chức đòi nợ theo kiểu khủng bố khiến nhiều gia đình sống trong sợ hãi. Liên quan đến vấntín dụng đen trong thời điểm cận tết Nguyên Đán trên Luật sư Nguyễn Thanh Hà – Chủ tịch Công ty Luật TNHH SB Law đã có quan điểm như sau. Dưới đây là nội dung chi tiết:
Câu hỏi 1: Luật sư đánh giá như thế nào về hoạt động tín dụng thời điểm cận tết nguyên đán 2023 sắp tới ?
Trả lời:
Chỉ còn gần một tháng nữa là đến tết Nguyên đán 2023, nhu cầu tiêu dùng của người dân bắt đầu có xu hướng tăng cao nhưng do ảnh hưởng của dịch bệnh và nhiều yếu tố dẫn đến tình trạng suy thoái kinh tế… khiến thu nhập của người dân giảm sút đáng kể. Trong khi dịp năm hết tết đến là thời điểm mà người dân có nhu cầu chi tiêu mua sắm cao nhất trong năm. Do đó ,lợi dụng tình hình này, các hình thức cho vay qua app, mạng xã hội, phát tờ rơi… lại đẩy mạnh hoạt động. Dù cơ quan chức năng đã liên tục cảnh báo và triệt phá nhiều vụ việc phức tạp, song nhiều người dân vẫn rơi vào vòng xoáy trả nợ không hồi kết, bị đe dọa, khủng bố tinh thần của các nhóm hoạt động tín dụng đen.
Vay tiền nhanh, không cần thế chấp, thủ tục thuận tiện, dễ dàng… vẫn là những chiêu trò cũ của các đối tượng tín dụng đen nhằm lôi kéo người lao động tham gia. Và dĩ nhiên, chỉ cần cú “click” hợp đồng giao kèo, người vay sẽ căng thẳng quay cuồng với một mớ lùng nhùng thôi thúc hàng ngày phải trả gốc, trả lãi không dễ thoát.
Câu hỏi 2: Với làn sóng tiêu dùng lớn thời điểm này, theo luật sư, đây đang có phải là thời điểm các nguồn tín dụng đen bắt đầu hoạt động, đặc biệt hơn nữa là với làn sóng lao động đang bị cắt giảm do doanh nghiệp thiếu đơn hàng?
Trả lời:
Thời điểm cuối năm, khi nhu cầu về tiền vốn, chi tiêu dùng của người dân tăng cao, các đối tượng hoạt động “tín dụng đen” sẽ triệt để lợi dụng, tung các “chiêu” dụ dỗ người dân “sập bẫy” khiến tình hình an ninh trật tự diễn biến phức tạp hơn.
Thủ đoạn hoạt động là các đối tượng lợi dụng đêm tối không có người đi lại để rải tờ rơi ở các khu vực chợ, khu dân cư tập trung đông người, những tuyến đường có lượng xe đi lại đông đúc và cả vùng quê nông thôn, với nội dung cho vay tiền góp lãi suất thấp, có số điện thoại để người dân có nhu cầu thì liên hệ trực tiếp với đối tượng cho vay với lãi suất cao, khoảng từ 20%/tháng trở lên.
Trong những ngày gần đây, lợi dụng làn sóng lao động đang bị cắt giảm do doanh nghiệp thiếu đơn hàng trên một số điểm giao nhau gần khu công nghiệp Tân Bình, Linh Xuân… liên tục xuất hiện một số đối tượng phát tờ rơi cho vay. Các tờ rơi, biển quảng cáo cho vay cũng xuất hiện “nhan nhản” trên bờ tường, trụ điện… ở các con hẻm nhỏ ở khu vực có đông công nhân lao động sinh sống.Nội dung của tờ rơi rất đơn giản, chỉ là những dòng chữ như cho vay trả góp không cần thế chấp, giải ngân trong ngày; cho vay trả góp chỉ cần chứng minh nhân dân photo và hộ khẩu; cho vay trả góp hàng ngày… kèm theo số điện thoại liên hệ. Thậm chí, để có thêm “con nợ,” các đối tượng còn sử dụng chiêu lôi kéo với nội dung “giới thiệu người vay sẽ được hoa hồng.”
Và chỉ cần bốc máy gọi điện, người dân ngay lập tức có thể vay được một số tiền không nhỏ, có thể lên tới 20-30 triệu đồng mà không cần thế chấp tài sản. Những chiêu trò rất đơn giản, dễ nhận thấy và liên tục được cơ quan chức năng cảnh báo, thế nhưng vẫn có vô số người dân sập bẫy. Không chỉ chịu tiền lãi cao ngất ngưởng, cái giá phải trả còn lớn hơn rất nhiều nếu chẳng may họ đóng tiền trễ hạn.
Đáng chú ý, gần đây, để đối phó với cơ quan công an, các đối tượng cho vay nặng lãi thường núp bóng dưới các giao dịch dân sự. Chẳng hạn như thỏa thuận cho vay, ghi mục lãi suất hợp đồng thấp hơn lãi suất thực tế; hoặc ghi đúng theo hợp đồng song lại “đẻ” thêm giấy vay tiền viết tay, các giấy này có thể tiêu hủy hoặc thay đổi dễ dàng. Thậm chí, các đối tượng còn sử dụng hợp đồng giả cách yêu cầu bị hại viết giấy mua bán tài sản, sau đó cho người vay tiền thuê lại chính tài sản đó.
Các nhóm đối tượng chuyên cho vay lãi nặng thường núp bóng dưới các công ty tư vấn cho thuê tài chính, công ty bảo vệ, cơ sở kinh doanh dịch vụ cầm đồ, cửa hàng mua bán điện thoại… được tổ chức chặt chẽ, có sự tham gia của các đối tượng có tiền án, tiền sự, côn đồ, thậm chí một số đối tượng trốn truy nã. Phần lớn người bị hại trong các vụ án liên quan đến tín dụng đen là người nghèo. Rất nhiều người sống trong tâm trạng lo sợ, âm thầm chịu đựng, nhiều trường hợp mất cả nhà, mất đất, thậm chí có người phải tử tự.
Điều đáng nói, người vay tín dụng đen ban đầu chỉ món tiền nhỏ, khi trình báo lên công an thì giải quyết không rốt ráo, sau đó biến tướng thành hợp đồng giả cách cho vay bằng cách mua bán nhà. Việc xử lý và nhận diện nhóm đối tượng này rất khó, vì chúng thường dùng những chiêu trò lách luật để đưa nạn nhân vào tròng.
Với tình trang trên người dân phải hết sức cảnh giác và bình tĩnh trước những khó khăn ban trong tài chính thời điểm này. Thay vì tìm đến các tổ chức tín dụng đen thì nên tìm đến những ngân hàng và các tổ chức tín dụng uy tín để xác lập giao dịch vay mượn, từ đó tránh được những cạm bẫy tín dụng đen bảo vệ được quyền và lợi ích hợp pháp của mình.
Câu hỏi 3: Theo Luật sư, đâu là giải pháp giúp giải quyết vấn đề tín dụng đen? Cần có cơ chế chính sách tín dụng như thế nào để hỗ trợ người dân và doanh nghiệp thời điểm này?
Trả lời:
Hàng ngàn công nhân ở các tỉnh có khu công nghiệp lớn đang rất lo lắng vì bị mất việc làm, giãn việc dưới nhiều hình thức đúng vào dịp cuối năm và Tết Qúy Mão đã cận kề. Và không chỉ người lao động mà ngay cả nhiều doanh nghiệp vừa và nhỏ, thậm chí cả những doanh nghiệp lớn cũng đang rơi vào tình trạng thiếu vốn và có nguy cơ phá sản. Đáng lo hơn, nhiều người lao động trong số này khó đủ điều kiện được hưởng chế độ bảo hiểm thất nghiệp. Hơn bao giờ hết, sự quan tâm hỗ trợ, giải quyết quyền lợi, chế độ chính sách, tạo việc làm của các cơ quan chức năng và tổ chức Công đoàn đối với những lao động này càng trở nên cấp thiết.
Thứ nhất về phía công đoàn những doanh nghiệp có người lao động bị cắt giảm trong dịp cận tết cần phối hợp cùng các ngành chức năng và các địa phương hướng dẫn cho doanh nghiệp làm phương án sử dụng lao động và thanh toán đầy đủ các chế độ cho CNLĐ bị mất việc theo quy định khi cắt giảm lao động. Đồng thời Công đoàn Các khu công nghiệp cũng dành nguồn kinh phí hoạt động và vận động xã hội hóa để lo cho số CNLĐ không may bị mất việc sao cho họ cũng có Tết trong dịp năm mới sắp đến.
Thứ hai, về phía Ngân hàng Nhà nước Việt Nam (NHNN), với vai trò là cơ quan quản lý nhà nước về tiền tệ và hoạt động ngân hàng, có trách nhiệm hoàn thiện cơ sở pháp lý, chỉ đạo điều hành, triển khai các giải pháp nhằm tăng cường khả năng tiếp cận tín dụng chính thức và bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp của người dân, doanh nghiệp khi vay vốn tổ chức tín dụng (TCTD), qua đó góp phần hạn chế, đẩy lùi “tín dụng đen”.
Thứ ba, đối với nhà nước cần thực hiện những chính sách chủ động hỗ trợ doanh nghiệp, người lao độngnhư:
Chính sách dài hạn
- Hoàn thiện khung khổ pháp lý về hoạt động cho vay, đẩy mạnh ứng dụng khoa học, công nghệ, phát triển các dịch vụ trực tuyến hỗ trợ hoạt động vay vốn của người dân, doanh nghiệp: Từ đầu năm 2019 đến nay, NHNN đã ban hành nhiều văn bản quy phạm pháp luật trong lĩnh vực ngân hàng, trong đó, đã sửa đổi, bổ sung, ban hành mới nhiều quy định để tăng cường khả năng tiếp cận tín dụng chính thức, hỗ trợ hoạt động vay vốn của người dân, doanh nghiệp.
- Điều hành tín dụng theo hướng mở rộng tín dụng hiệu quả, tập trung vào các lĩnh vực ưu tiên, nhất là lĩnh vực nông nghiệp, nông thôn (là nơi dễ phát sinh hoạt động “tín dụng đen”).
- Tăng cường công tác thanh tra, kiểm tra, giám sát các TCTD, chỉ đạo hệ thống ngân hàng quản lý cán bộ, nhân viên chấp hành nghiêm các quy định của pháp luật, không tham gia các hoạt động liên quan đến “tín dụng đen”.
- Tăng cường hoạt động truyền thông về cơ chế, chính sách cho vay, dịch vụ ngân hàng đến đông đảo người dân.
Chính sách gấp rút trước tết nguyên đán
- Với Công đoàn cấp trên cơ sở và Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam, ngoài nguồn quỹ dự kiến chi ra để hỗ trợ người lao động dịp Tết, cần có thêm những hoạt động thiết thực để động viên, tiếp sức họ. Bộ Lao động, Thương binh và Xã hội cần điều tiết cung cầu lao động, tổ chức các sàn giao dịch việc làm; cùng Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam và các bộ ngành chức năng đề xuất Chính phủ giải ngân nguồn vốn cho vay hỗ trợ việc làm, bình luận trên tờ Người Lao động.
- Bên cạnh hỗ trợ doanh nghiệp và người lao động, điều cần thiết là phải tìm cách mở rộng thị trường xuất khẩu. Đồng thời, dự báo sớm, kịp thời, nhanh các vấn đề kinh tế đối ngoại và thông tin kịp thời cho doanh nghiệp để có định hướng sản xuất phù hợp.
Tết Nguyên đán đã thật gần, hơn lúc nào hết, người lao động rất cần sự quan tâm, hỗ trợ từ nhà nước. Trong tình hình kinh tế thế giới sẽ còn gặp rất khó khăn như hiện nay thì doanh nghiệp, người lao động, các tổ chức công đoàn, cơ quan quản lý nhà nước cần đồng lòng chung sức để vượt qua với những khó khăn trước mắt này.
