Mỗi ngày, cả nước ghi nhận hàng chục nghìn ca mắc Covid-19, trong đó có số lượng lớn là người lao động (NLĐ) có tham gia bảo hiểm xã hội (BHXH). Tuy nhiên, rất nhiều NLĐ khó tiếp cận quy trình để giải quyết bảo hiểm.
Luật sư Nguyễn Thanh Hà – Chủ tịch Công ty Luật TNHH SB Law đã có những giải đáp về pháp lý xung quanh vấn đề giải quyết trợ cấp bảo hiểm xã hội cho người lao động mắc Covid – 19. Dưới đây là nội dung chi tiết:
Luật sư Nguyễn Thanh Hà – Chủ tịch Công ty Luật TNHH SB Law
Câu 1: Theo ông, BHXH Việt Nam cần phải làm gì để người lao động dễ tiếp cận, nắm bắt trong trường hợp này? Thủ tục cụ thể sau khi bị covid để nghỉ hưởng chế độ là gì, thưa ông?
Trả lời:
Nước ta vẫn ghi nhận hàng chục nghìn ca mắc Covid – 19 mới mỗi ngày, tuy nhiên NLĐ vẫn gặp những vướng mắc khi tiếp cận BHXH. Thời gian qua tại một số địa phương, NLĐ mắc Covid-19 tự điều trị tại nhà đang gặp rất nhiều khó khăn khi xin giấy chứng nhận nghỉ việc hưởng BHXH để làm căn cứ hưởng chế độ ốm đau, vì thủ tục rườm rà, mất nhiều thời gian. Theo quy định pháp luật hiện hành, việc cấp giấy này do các cơ sở khám chữa bệnh thực hiện. NLĐ khi bị Covid-19 đa số chỉ được cấp giấy xác nhận hoàn thành cách ly hoặc hoàn thành điều trị Covid-19 tại nhà do chính quyền địa phương hoặc y tế xã cấp. NLĐ không thể sử dụng giấy xác nhận này để tiến hành các thủ tục hưởng BHXH.
BHXH Việt Nam cũng đã sớm nắm bắt được vướng mắc của người lao động, từ giữa năm 2021, ngay sau đợt dịch COVID-19 bùng phát tại Bắc Giang, BHXH Việt Nam đã đề xuất Bộ Y tế xem xét sử dụng giấy xác nhận hoàn thành cách ly điều trị cho F0 để làm căn cứ thanh toán hưởng bảo hiểm xã hội. Bởi lẽ trên thực tế, NLĐ phải nghỉ việc để điều trị COVID, các hồ sơ giấy tờ đó đều chứng minh họ nghỉ việc, hoàn toàn có thể dùng làm căn cứ thanh toán chế độ cho lao động, đỡ phát sinh thủ tục hành chính và giảm áp lực cho các y bác sỹ lẫn nhân viên y tế địa phương.
Hiện nay, NLĐ sau khi mắc Covid – 19 được hưởng các chế độ như sau theo quy định của Luật BHXH hiện hành:
– Chế độ ốm đau:
Theo quy định tại Điều 25 Luật BHXH năm 2014, NLĐ bị ốm đau hoặc phải nghỉ việc để chăm sóc con dưới 7 tuổi bị ốm đau mà có xác nhận của cơ sở y tế có thẩm quyền sẽ được hưởng chế độ ốm đau. Chế độ này hiện được áp dụng để chi trả cho NLĐ bị mắc COVID-19 và nghỉ việc để chăm sóc con dưới 7 tuổi bị mắc COVID-19.
Hồ sơ đề nghị hưởng (đối với NLĐ là F0 hoặc chăm con dưới 7 tuổi là F0) gồm giấy tờ sau:
+ Đối với NLĐ là F0 điều trị nội trú: Giấy ra viện.
+ Đối với NLĐ là F0 điều trị ngoại trú: Giấy chứng nhận nghỉ việc hưởng BHXH hoặc Giấy ra viện có chỉ định của y, bác sỹ điều trị cho nghỉ thêm sau thời gian điều trị nội trú.
Về thời gian hưởng, tại Thông tư số 56/2017/TT-BYT quy định, mỗi lần khám, người bệnh được cấp một Giấy chứng nhận nghỉ việc hưởng BHXH tối đa là 30 ngày. Trường hợp F0 cần nghỉ dài hơn 30 ngày thì khi hết hoặc sắp hết thời hạn nghỉ ghi trên Giấy chứng nhận nghỉ việc hưởng BHXH đã được cấp, người F0 phải tiến hành tái khám để người hành nghề xem xét quyết định.
Về mức hưởng, tại khoản 1 Điều 28 Luật BHXH năm 2014 quy định, trong thời gian nghỉ, NLĐ sẽ được hưởng 75% mức tiền lương đóng BHXH của tháng liền kề trước khi nghỉ việc.
Để hưởng chế độ ốm đau sau khi điều trị khỏi COVID-19, NLĐ cần nộp lại cho đơn vị sử dụng lao động bản sao Giấy ra viện (đối với trường hợp điều trị nội trú); Giấy chứng nhận nghỉ việc hưởng BHXH hoặc Giấy ra viện có chỉ định của y, bác sĩ điều trị cho nghỉ thêm sau thời gian điều trị (đối với trường hợp điều trị ngoại trú) trong vòng 45 ngày kể từ ngày trở lại làm việc để đơn vị hoàn thiện hồ sơ và gửi cơ quan BHXH. Cơ quan BHXH sẽ giải quyết chế độ cho NLĐ trong tối đa 6 ngày làm việc kể từ ngày nhận đủ hồ sơ theo quy định.
– Chế độ dưỡng sức phục hồi sức khỏe sau ốm đau:
Căn cứ Điều 29 của Luật BHXH năm 2014, sau khi điều trị các bệnh khác hoặc COVID-19, nếu NLĐ đã nghỉ việc hưởng chế độ ốm đau đủ thời gian trong một năm theo quy định mà trong vòng 30 ngày trở lại làm việc, sức khỏe của NLĐ vẫn chưa hồi phục thì được nghỉ dưỡng sức, phục hồi sức khỏe. Thời gian nghỉ hưởng chế độ dưỡng sức, phục hồi sức khỏe trong trường hợp này sẽ do người sử dụng lao động và Ban Chấp hành công đoàn cơ sở quyết định nhưng tối đa không quá 10 ngày đối với NLĐ sức khỏe chưa phục hồi sau thời gian ốm đau do mắc bệnh cần chữa trị dài ngày; tối đa 7 ngày đối với NLĐ sức khỏe chưa phục hồi sau thời gian ốm đau do phải phẫu thuật; bằng 5 ngày đối với các trường hợp khác.
Mức tiền được hưởng trong thời gian nghỉ dưỡng sức là 30% mức lương cơ sở, tức là 447.000 đồng/ngày.
Câu 2: Theo ông, để giải quyết quyền lợi cho F0 thì nhà nước cần phải linh hoạt như thế nào trong quá trình cấp giấy tờ chứng nhận mắc và điều trị Covid?
Trả lời:
Như các thủ tục giấy tờ đã nêu trên, NLĐ điều trị Covid tại nhà rất khó để tiếp cận BHXH bởi những vướng mắc ở khâu yêu cầu những giấy tờ cần có để giải quyết thủ tục, bởi phần lớn NLĐ hiện nay mắc Covid đều điều trị tại nhà, do đó, không thể có giấy do Cơ sở khám, chữa bệnh cấp như quy định yêu cầu.
Để giải quyết những vướng mắc mà NLĐ đang gặp phải, mới đây Bộ Y tế đã đề xuất công nhận 07 loại giấy tờ cần có đối với NLĐ là F0 để linh hoạt cũng như đơn giản hóa thủ tục, đảm bảo cho NLĐ được hưởng quyền và lợi ích hợp pháp của mình. Thực tế F0 điều trị tại nhà, không thể đến cơ sở khám, chữa bệnh để được cấp giấy chứng nhận nghỉ việc hưởng BHXH theo quy định tại Luật BHXH và Thông tư 56/2017/TT-BYT. Những người mắc COVID-19 điều trị tại nhà chỉ có các giấy tờ sau:
- Quyết định cách ly tại nhà do chính quyền địa phương cấp
- Giấy xác nhận hoàn thành thời gian cách ly do chính quyền địa phương cấp
- Giấy xét nghiệm (Test nhanh hoặc PCR) có kết quả dương tính với SARS-CoV-2 do các cơ sở y tế cấp.
- Giấy xác nhận bị mắc COVID-19 của Trạm y tế xã, Trạm y tế lưu động, Tổ COVID cộng đồng; y tế cơ quan/doanh nghiệp.
- Giấy chứng nhận nghỉ việc hưởng BHXH do Trạm y tế xã, Trạm y tế lưu động cấp nhưng cấp lùi lại thời gian trước đó người lao động đã nghỉ việc để điều trị COVID-19 tại nhà.
- Quyết định phê duyệt danh sách hoàn thành cách ly y tế tập trung
- Phiếu xác nhận đã điều trị COVID-19 của các bệnh viện dã chiến
Nhà nước nên thông qua hoặc trao quyền cho Bộ Y tế được phép ban hành quy định về thủ tục giấy tờ của hồ sơ xin hưởng BHXH khi mắc Covid – 19 sao cho phù hợp với tình hình thực tiến và đáp ứng được nhu cầu của NLĐ trong giai đoạn số ca mắc đang tăng nhanh hiện nay.
Bên cạnh đó, với tình hình dịch diễn biến như hiện nay, nếu tất cả các loại giấy tờ đều cần cấp dấu chứng nhận của Y tế xã, phường sẽ dẫn đến hiện tượng quá tải, tập trung đông người dẫn đến lây nhiễm chéo, do đó, cần triển khai các hình thức cấp, nhận các loại giấy tờ thông qua các phương tiện điện tử như Zalo, Gmai, ứng dụng BHXH VssID,…
Câu 3: Luật sư có đề xuất hay ý kiến gì thêm về chế độ trợ cấp BHXH cho người lao động bị F0?
Trả lời:
– Mức hưởng chế độ ốm đau
Điều 28 Luật BHXH 2014 quy định mức hưởng chế độ ốm đau là 75%. Cần nâng mức bảo hiểm trợ cấp cho người lao động bị F0 từ 75% lên 80-85% mức tiền lương đóng BHXH của tháng liền kề trước khi nghỉ việc, bởi mức 75% tiền lương là quá thấp so với những thiệt hại nặng nề mà người lao động phải gánh chịu. Có những người lao động vì bị F0 mà cả tháng không đi làm được (do trước đó phải cách ly vì là F1, bị biến chuyển thành F0, sau khi khỏi thì phải chăm con nhỏ do con chuyển sang F0, …). Công việc bị ngưng khiến thu nhập giảm đáng kể, sức khoẻ bị ảnh hưởng, mức hỗ trợ BHXH lại ít dẫn đến tinh thần bệnh nhân bị hoảng loạn. Chưa kể các chi phí người bệnh phải tự bỏ ra để điều trị như tiền thuốc chữa trị, que test Covid, …rất tốn kém. Những lúc khó khăn, ốm đau như này thì mức hỗ trợ của BHXH với người lao động thực sự là rất quý, như một sự cứu cánh hữu hiệu.
– Cần linh hoạt trong cấp giấy tờ
Trước những ý kiến phản ánh của người dân về khó khăn khi “xin giấy chứng nhận nghỉ việc hưởng bảo hiểm xã hội” để hưởng chế độ ốm đau với người mắc Covid 19 có tham gia bảo hiệm xã hội bắt buộc theo quy định của Luật Bảo hiểm xã hội 2014 về các loại giấy tờ khi F0 điều trị tại nhà không được cấp giấy chứng nhận nghỉ việc hưởng chế độ bảo hiểm xã hội, giấy chứng nhận ra viện mà chỉ được cấp giấy chứng nhận hoàn thành điều trị, cách ly không đúng với mẫu trong Thông tư 56 của Bộ Y Tế, khiến cho cơ quan BHXH không thể thanh toán cho người lao động.
Để cở bỏ “nút thắt” trong thủ tục trên, Bộ Y Tế và phía Chính Phủ cần mau chóng xem xét và công nhận “Giấy xác nhận hoàn thành thời gian cách ly” của chính quyền địa phương làm căn cứ giải quyết hưởng chế độ bảo hiểm xã hội đồng thời xem xét, công nhận giấy chứng nhận nghỉ việc hưởng bảo hiểm xã hội đã cấp cho người điều trị COVID-19 do các cơ sở điều trị người mắc COVID-19 cấp không đúng quy định của pháp luật thì vẫn có giá trị để làm căn cứ giải quyết hưởng chế độ bảo hiểm xã hội.
Bên cạnh đó, Cơ quan Bảo hiểm Xã hội cần có sự linh hoạt, cải cách thủ tục trong cấp hồ sơ giấy tờ để nhanh chóng giải quyết quyền lợi cho người lao động.
